Lập luận trong văn nghị luận

Lý thuyết

• Bài tập 1: trang 111 sgk Ngữ văn 10 tập 2
• Câu 2: trang 111 sgk Ngữ văn 10 tập 2
• Câu 3: trang 111 sgk Ngữ văn 10 tập 2

Bài tập 1: trang 111 sgk Ngữ văn 10 tập 2

Tìm và phân tích các luận điểm, luận cứ và phương pháp lập luận trong đoạn trích ở bài Khái quát văn học Việt Nam từ TK X đến hết TK XIX( Ngữ văn 10 tập 1, tr 109)

Chủ nghĩa nhân đạo trong văn học trung đại cũng rất phong phú, đa dạng, biểu hiện ở lòng thương người; lên án tố cáo những thế lực tàn bạo chà đạp lên con người; khẳng định, đề cao con người về các mặt phẩm chất, tài năng, những khát vọng chân chính như khát vọng về quyền sống, quyền hạnh phúc, quyền tự do, khát vọng vê công lí, chính nghĩa; đề cao những quan hệ đạo đức, đạo lí tốt đẹp giữa người với người.

Có thế thấy những biểu hiện của chủ nghĩa nhân đạo nói trên qua các tác phẩm văn học Phật giáo thời Lí ("Cáo bệnh, bảo mọi người" của Mãn Giác, "Tỏ lòng" của Không Lộ...), sáng tác của Nguyễn Trãi ("Đại cáo bình Ngô", "Tùng", "Cảnh ngày hè",...), Nguyễn Bỉnh Khiêm ("Ghét chuột", "Nhàn",...), Nguyễn Dữ ("Chuyện người con gái Nam Xương", "Chuyện chức phán sự đề Tản Viên",...). Cảm hứng nhân đạo đặc biệt nổi bật ở các tác phẩm thuộc giai đoạn văn học thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX như "Chinh phụ ngâm", "Cung oán ngâm khúc", thơ Hồ Xuân Hương ("Bánh trôi nước", "Mời trầu", chùm thơ "Tự tình"), "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, "Truyện Lục Vân Tiên" của Nguyễn Đình Chiều,...

Hướng dẫn giải

• Luận điểm: Chủ nghĩa nhân đạo trong văn học trung đại rất phong phú, đa dạng.
• Luận cứ thể hiện ở lí lẽ: Chủ nghĩa nhân đạo biểu hiện ở lòng thương người; lên án, tố cáo những thế lực tàn bạo chà đạp lên con người; khẳng định, đề cao con người;...
• Dẫn chứng: Tác giả liệt kê những tác phẩm cụ thể giàu tính nahan đạo trong văn học trung đại Việt Nam từ văn học Phật giáo thời Lí đến các tác phẩm văn học thuộc giai đoạn văn học thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX.
• Phương pháp lập luận là phương pháp quy nạp.

Câu 2: trang 111 sgk Ngữ văn 10 tập 2

Hãy tìm luận cứ làm sáng tỏ luận điểm sau:

a. Đọc sách đem lại cho ta nhiều bổ ích.

b. Môi trường đang bị ô nhiễm nặng nề.

c. Văn học dân gian là những tác phẩm ngôn từ truyền miệng.

Hướng dẫn giải

Có thể đưa ra những luận cứ cho các đề như sau:

a) Đọc sách đem lại nhiều điều bổ ích: 

• Nâng cao tầm hiểu biết về tự nhiên, xã hội, hiểu biết về cuộc sống mọi mặt.
• Đọc sách giúp ta khám phá chính bản thân mình, hoàn thiện bản thân mình một cách tốt nhất
• Đọc sách sẽ chắp cánh cho những ước mơ, khơi nguồn cho những sáng tạo.
• Đọc sách giúp cho việc diễn đạt (nói, viết) tốt hơn.

b) Môi trường đang bị ô nhiễm nặng nề:

• Đất đai bị xói mòn, sạt lở, bị sa mạc hoá.
• Không khí bị ô nhiễm.
• Nguồn nước sạch bị nhiễm độc tố.

c) Văn học dân gian là những tác phẩm ngôn từ truyền miệng:

• Văn học dân gian là những tác phẩm ngôn từ, nghệ thuật
• Văn học dân gian là những tác phẩm truyền miệng.

Câu 3: trang 111 sgk Ngữ văn 10 tập 2

Chọn một trong các lập luận vừa xây dựng ở bài tập 2 để viết thành một đoạn văn.

Hướng dẫn giải

Môi trường của chúng ta ngày nay đang trong trạng thái ô nhiễm trầm trọng.  Những năm trở lại đây đất đai bị xói mòn, sạt lở thậm chí nhiều nơi đang rơi vào tình trạng sa mạc hóa. Những cánh rừng xanh nay trở thành những ngọn đồi trọc do nạn chặt phá rừng bừa bãi, lâm tặc hoành hành,...Môi trường không khí do sự xả thải của các nhà máy gia tăng ô nhiễm, mức ô nhiễm không khí rơi vào tình trạng đáng báo động. Không chỉ với môi trường đất và nước mà đến cả môi trường nước cũng tương tự. Những con sông đặc biệt là những con sông nơi cách thành phố lớn không còn màu xanh ngát như trước nữa mà tahy vào đó là màu đen của rác thải, trôi nổi lềnh bềnh trên mặt nước. Tình trạng báo động của ô nhiễm môi trường gây lên những tác hại nghiêm trọng về mĩ quan, thiên tai bão lũ đặc biệt gây là nhiều căn bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta.