II. CÁC PHƯƠNG TIỆN DIỄN ĐẠT VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
1. Các phương tiện diễn đạt
a. Về từ vựng
- Mỗi thể loại báo chí lại có lớp từ vựng mang đặc trưng riêng.
- Như: Bản tin: dùng danh từ riêng chỉ tên người, sự kiện,…
Phóng sự: dùng nhiều từ miêu tả sự kiện, hình ảnh địa phương, nhân vật,…
Tiểu phẩm: dùng nhiều từ ngữ thân mật, có sắc thái mỉa mai, châm biếm.
b. Về ngữ pháp
- Thường ngắn gọn, sáng sủa, mạch lạc.
- Ngoài ra, phóng sự có thể dùng kiểu câu dài với kết cấu phức hợp. Tiểu phẩm có thể dùng câu gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày.
c. Về các biện pháp tu từ
- Những biện pháp tu từ được sử dụng nhằm diễn đạt chính xác, có hình ảnh, nhạc điệu cho văn bản báo chí.
Ngoài ra, ngôn ngữ báo chí còn đòi hỏi phát âm rõ ràng, khúc chiết, sử dụng khổ chữ, font chữ, hình ảnh phù hợp.
2. Đặc trưng của ngôn ngữ báo chí
a. Tính thông tin thời sự
- Báo chí phải đưa ra được những thông tin nóng hổi, mang tính thời sự.
- Ngôn ngữ báo chí cần chính xác, đảm bảo chất lượng thông tin (thời gian, địa điểm, sự kiện, nhân vật,…)
b. Tính ngắn gọn
- Văn bản báo chí là lối văn ngắn gọn, lượng thông tin cao.
- Ngôn ngữ cần ngắn gọn, đưa ra được những từ khóa, tóm lược được nội dung của vấn đề, thông tin, sự kiện.
c. Tính sinh động, hấp dẫn
- Sử dụng lối viết sinh động bằng cách dùng từ, đặt câu sẽ kích thích trí tò mò của người đọc. Đặc biệt là qua tiêu đề của bài báo.
- Ví dụ:
+ Những trái tim mòn mỏi chờ mổ (báo Tiền phong)
+ Báo động tình trạng kháng thuốc kháng sinh (báo Lao động)
LUYỆN TẬP
Câu 1
Phân tích những đặc trưng cơ bản của ngôn ngữ báo chí thể hiện trong bản tin sau.
Ngày 3-2, tỉnh An Giang long trọng làm lễ đón nhận quyết định của Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia ô Tà Sóc thuộc xã Lương Phi, huyện Tri Tôn. Đây là di tích cấp quốc gia thứ 15 của tỉnh An Giang. Ô Tà Sóc là vùng sơn lâm rộng khoảng 5 km2 thuộc núi Giài. Với hệ thống hang động và đường mòn hiểm trở, từ năm 1962 đến 1967, nơi đây là căn cứ của Tỉnh uỷ An Giang, sau đó là căn cứ dự phòng của tỉnh...
(Lâm Điển, Báo Lao động, số 35 - 2004)
Trả lời:
Có thể nói chỉ với bản tin về việc An Giang đón nhận danh hiệu di tích lịch sử cấp quốc gia Ô Tà Sóc ngắn gọn nêu trên, chúng ta cũng có thể nhận ra được những nét đặc trưng của phong cách ngôn ngữ báo chí:
- Thông tin được đưa ra là thông tin cập nhật, chính xác rõ ràng, nhất là những thông tin về thời gian (ngày 3-2), địa điểm (An Giang, xã..., huyện...), cơ quan cấp, nơi được nhận.
- Câu văn ngắn gọn, giàu thông tin.
- Đoạn tin gợi được sự hấp dẫn nhất định trong những lời giới thiệu cung cấp thông tin khá ngắn gọn. Thu hút sự chú ý của những người đã từng biết đến địa danh này, đồng thời có thể kích thích sự tò mò khám phá của những người chưa từng đến nơi đây.
Câu 2
Viết một phóng sự ngắn mang tính chất thời sự.
Gợi ý làm bài:
- Để viết được bài phóng sự báo chí, trước hết cần phải chủ động xác định được vấn đề đang gây được chú ý của dư luận trong xã hội. Ví dụ như các nguyên nhân dẫn dến tai nạn giao thông, tệ nạn cờ bạc ma tuý, kiểu cách ăn chơi thác loạn của giới trẻ trong các vũ trường,... hoặc những vấn đề gần gũi với lứa tuổi học đường như văn hoá ăn mặc, lí tưởng của tuổi trẻ hiện nay,...
- Sau khi lựa chọn được đề tài cần chọn lọc những sự kiện tiêu biểu để miêu tả, ghi chép người thực, việc thực có thời gian, địa điểm cụ thể, có số liệu nhằm thể hiện tính thuyết phục (nếu cần), rồi sau đó mới tiến hành viết bài.
Được cập nhật: hôm kia lúc 20:08:42 | Lượt xem: 802
