Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Bài 8 : Sự phát triển của kĩ thuật, khoa học, văn học và nghệ thuật thế kỉ XVII-XIX

Bài 8: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KỸ THUẬT, KHOA HỌC, VĂN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT THẾ KỶ XVIII-XIX
 

I. Những thành tựu chủ yếu về kĩ thuật:

- Thế kỉ XVIII, nhân loại đã đạt được những thành tựu vượt bậc về khoa học, kĩ thuật:
          + Công nghiệp: kĩ thuật luyện kim, sản xuất gang, sắt thép… đặc biệt là sự ra đời của động cơ hơi nước.
          + Giao thông vận tải tiến bộ nhanh chóng. Năm 1807 – kỹ sư Mỹ Phơn tơn chế tạo tàu thủy chạy bằng hơi nước. Năm 1802 đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước xuất hiện ở Anh. Máy điện tín được phát minh ở Nga và Mỹ

Tàu hơi nước
Tàu hơi nước

          +  Nông nghiệp: sử dụng phân hoá học, máy kéo, máy gặt, máy đập.
          +  Quân sự: nhiều vũ khí mới được sản xuất.
=> Thành tựu về kĩ thuật đạt được ở các thế kỉ XVIII- XIX đã tạo nên sự chuyển biến mạnh mẽ trong sản xuất chuyển từ nền sản xuất công trường thủ công sang nền sản xuất công nghiệp cơ khí.
* Thế kỷ XIX được xem là thế kỷ của sắt, máy móc và động cơ hơi nước
-  Máy móc đầu tiên xuất hiện ở Anh, sau đó là Âu, Mỹ tạo nên cách mạng công nghiệp, máy móc được sử dụng trong sản xuất.
-  Lao động bằng máy móc đã thay thế lao động bằng cơ bắp của con người.
-  Đại đa số những tiến bộ về kỹ thuật đều gắn liền với sắt, máy móc và hơi nước .
-  Sắt là nguyên liệu chủ yếu để sản xuất máy móc nên thế kỷ XIX được gọi là thế kỷ của sắt, máy móc và động cơ hơi nước. Dầu mỏ và than đá được sử dụng.

Tàu thủy chạy bằng hơi nước
Tàu thủy chạy bằng hơi nước



II. Những tiến bộ về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội

1. Khoa học tự nhiên

Những nhà bác học và những phát minh vĩ đại trong thế kỷ XIX về toán học, hóa học, vật lý, Sinh vật 
- Niu tơn với định luật vạn vật hấp dẫn.
- Lô mô nô –xốp với định luật bảo toàn vật chất và năng lượng.
- Puốc kin giơ với khám phá sự phát triển của thực vật và mô động vật
- Đác uyn với thuyết tiến hóa và di truyền.

2. Khoa học xã hội 

Có các phát minh sau:
- Phoi-ơ-bách, Hê ghen: chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng
- Ximit, Ri các đô với tác phẩm chính trị kinh tế học tư sản.
- Xanh xi mông, Phu-ri e, ô oen chủ nghĩa xã hội không tưởng.
- Mác, Ăng ghen: chủ nghĩa xã hội khoa học.

* Phát minh có ý nghĩa quan trọng là chủ nghĩa xã hội khoa học của Mác và Ang ghen - cuộc cách mạng trong lịch sử tư tưởng loài người. Những phát minh lớn về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Các phát minh đó đặt cơ sở cho những nghiên cứu ứng dụng sau này để thúc đẩy sản xuất và kỹ thuật phát triển.

 

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI 

1. Để hoàn tất chiến thắng chế độ phong kiến về kinh tế, giai cấp tư sản cần phải tiến hành cuộc cách mạng thứ hai sau cách mạng tư sản. Đó là cách mạng gì ?

Trả lời :

Đó là cuộc cách mạng công nghiệp thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX, tiếp đó là cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật.

2. Nêu những tiến bộ về kĩ thuật trong lĩnh vực công nghiệp, giao thông vận tải, nông nghiệp, quân sự ?

Trả lời :

* Công nghiệp :

- Từ nửa sau thế kỉ XVIII, sản xuất bằng máy móc được tiến hành đầu tiên ở Anh, sau đó lan tràn ở các nước Âu - Mĩ, tạo nên cuộc cách mạng công nghiệp.

- Kĩ thuật luyện lim được cải tiến làm tăng nhanh sản xuất thép. Cuối thế kỉ XIX, phát minh ra phương pháp sản xuất nhôm nhanh, rẻ.

- Nhiều nhà máy chế tạo công cụ (máy tiện, máy phay...) ra đời

- Nhiều nguồn nhiên liệu mới được sử dụng trong công nghiệp như than, dầu mỏ

- Sắt trở thành nguyên liệu chủ yếu để chế tạo máy móc, xây dựng đường sắt.

- Đặc biệt, máy hơi nước được sử dụng rộng rãi.

* Giao thông vận tải : Việc phát minh ra máy hơi nước làm cho ngành giao thông vận tải tiến bộ nhanh chóng.

- Năm 1807, đóng được tàu thủy chạy bằng động cơ hơi nước đầu tiên. Năm 1836 có hơn 500 tàu thù hoạt động ở các hải cảng của Anh.

- Đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước được chế tạo ở nước Anh từ năm 1802, chạt trên được lát đá. Năm 1814 đã chế tạo được loại xe lửa chạy trên đường sắt kéo nhiều toa với tốc độ nhanh. Năm 1870, độ dài đường sắt lên tới khoảng 200 000km

- Giữa thế kỉ XIX, máy điện tín được phát minh. Mooc-xơ sáng chế ra bảng chữ cái cho điện tín gồm những gạch và chấm.

* Nông nghiệp : Nông nghiệp cũng có nhiều tiến bộ về kĩ thuật và phương pháp canh tác :

- Sang thế kỉ XIX, phân hóa học được sử dụng

- Máy kéo chạy bằng hơi nước, máy cày nhiều lưỡi, máy gặt đập được sử dụng rộng rãi

* Quân sự :

- Nhiều vũ khí mới được sản xuất: đại bác, súng trường bắn nhan và xa

- Chiến hạm vỏ thép chạy bằng chân vịt có trọng tải lớn

- Ngư lôi bắt đầu được sử dụng

- Khí cầu dùng để trinh sát trận địa của đối phương.......

3. Hãy kể tên những nhà khoa học và những phát minh vĩ đại trong thế kỉ XIX mà em biết ?

Trả lời :

* Toán học :

- Niutơn : Phép tính vi phân, tích phân

- Lô-ba-sép-xki : Hình học Ơ - cơ - lít

- Lép - ních : Phép tính vi phân, tích phân 

* Hóa học :

- Men-đê-lê-ép : Bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

* Vật lí : 

- Lô-mô-nô-xốp : Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng

- Niu-tơn : Thuyết vạn vật hấp dẫn, ba định luật Niutơn

* Sinh vật : 

- Đác-uyn : Thuyết tiến hóa di truyền

- Puốc-kin-giơ : Thuyết tế bào      

4. Những phát minh trên có ý nghĩa gì ?

Trả lời :

- Góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội

- Đặt cơ sở cho những nghiên cứu ứng dụng sau này để thúc đẩy sản xuất và kỹ thuật phát triển.

5. Lĩnh vực khoa học xã hội đã có những thành tựu nào ?

Trả lời :

- Ở Đức, chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng được xây dựng tương đối hoàn thiện với các đại biểu Phoi-ơ-bách và Hê-ghen

- Ở Anh, chính trị kinh tế học tư sản ra đời với các đại biểu xuất sắc Xmit và Ri-các-đô

- Chủ nghĩa xã hội không tưởng gắn liền với Xanh Xi-mông, Phu-ri-ê (Pháp) và O-oen (Anh) 

- Phát minh lớn về khoa học xã hội là học thuyết Chủ nghĩa xã hội khoa học (giữa thế kỉ XIV) do Mác và Ăng - ghen đề xướng. Đây là cuộc cách mạng trong lịch sử tư tưởng của loài người.

Bài tập

Có thể bạn quan tâm