Cộng đồng chia sẻ tri thức Lib24.vn

Bài 4 : Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác

  Bài 4: PHONG TRÀO CÔNG NHÂN VÀ SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA MÁC.

 

I.  PHONG TRÀO CÔNG NHÂN NỬA ĐẤU THẾ KỶ XIX

1. Phong trào đập phá máy móc và bãi công

- Công nghiệp phát triển, giai cấp tư sản thu nhiều lợi nhuận, công nhân làm việc 14,16 giờ/ ngày, điều kiện ăn ở tồi tàn, đàn bà trẻ em cũng làm việc nặng nhọc, lương thấp.
=> Dẫn đến phong trào đập phá máy móc và bãi công của công nhân
- Tiến bộ hơn, họ bãi công đòi tăng lương giảm giờ làm, đoàn kết thành công đoàn.

2. Tóm tắt phong trào công nhân 1830 -  1840

Giai cấp công nhân đã lớn mạnh nên đấu tranh chính trị trực tiếp chống lại giai cấp tư sản:
- 1831. công nhân Liông( Pháp), đòi tăng lương giảm giờ làm, lập chế độ cộng hòa, bị đàn áp.
- 1834, thợ tơ Li ông chiến đấu quyết liệt với quân chính phủ trong 4 ngày.
- 1844. thợ dệt ở Sơ lê din Đức, chống sự hà khắc của chủ xưởng, bị đàn áp đẫm máu.
- 1836- 1847 phong trào Hiến chương Anh, đưa kiến nghị đòi bầu cử, đòi tăng lương, giảm giờ làm nhưng bị dập tắt.
*Bước tiến trong quá trình đấu tranh của công nhân:
- Đập phá máy móc, đốt công xưởng,
- Tiến bộ hơn, công nhân bãi công đòi tăng lương giảm giờ làm, đoàn kết thành công đoàn.
-  Đấu tranh chính trị trực tiếp chống lại giai cấp tư sản.
-  Phát triển cao hơn là phong trào Hiến chương Anh.

Công nhân Anh đưa hiến chương đến Quốc hội.
Công nhân Anh đưa hiến chương đến Quốc hội.

*Nguyên nhân thất bại.
- Tất cả thất bại do thiếu lý luận cách mạng và 1 tổ chức lãnh đạo.
- Chưa có đường lối chính trị đúng đắn.
- Nhưng đánh dấu sự trưởng thành của giai cấp công nhân và tạo tiền đề cho sự ra đời của lý luận cách mạng, chính vì vậy đã tạo thuận lợi cho sự ra đời của chủ nghĩa Mác

II.  SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA MÁC

1. Các Mác và Enghen

-  Các Mác sinh tại Đức, năm 1843 sang Pa ri tham gia phong trào CM Pháp.

-  F.  Ang ghen sinh tại Đức năm 1820 sang Anh viết Tình cảnh giai cấp công nhân Anh.

-  Hai ông quyết tâm chống giai cấp tư sản giải phóng công nhân.

2. Đồng minh những người Cộng sản và Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (2/1848)

*Hoàn cảnh ra đời: chủ nghĩa tư bản phát triển, giai cấp vô sản bị bóc lột, cuộc đấu tranh của vô sản bị thất bại, yêu cầu cấp thiết phải có một lý luận khoa học.
*Nội dung Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản
+  Lời mở đầu:  mục đích và nguyện vọng của người cộng sản.
+ Quy luật phát triển của xã hội lòai ngưới là sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội:
+ Giai cấp vô sản là lực lượng lật đổ chế độ tư bản và xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa
+ Vô sản tất cả các nước đoàn kết lại.
=> Đây là văn kiện quan trọng nhất của chủ nghĩa xã hội khoa học.

Trang bìa của Tuyên Ngôn của Đảng Cộng sản (2-1848)
Trang bìa của Tuyên Ngôn của Đảng Cộng sản (2-1848)

3.  Phong trào công nhân từ năm 1848- 1870.  Quốc tế thứ nhất.

a. Hoàn cảnh:
- Công nhân cũng đã đoàn kết và trưởng thành trong đấu tranh.
- 23- 6- 1848 công nhân và nhân dân lao động Pa ri khởi nghĩa, bị đàn áp
-  Đức:  công nhân và thợ thủ công nổi dậy chống phong kiến.

b. Quốc tế thứ nhất:
* Sự thành lập: 28- 9- 1864 Hội Liên Hiệp Lao động Quốc tế – Quốc tế thứ nhất thành lập tại Luân Đôn, Mác được cử vào ban lãnh đạo. 

*Hoạt động từ 1864- 1870:
- Quốc Tế thứ nhất truyền bá học thuyết Mác
-  Quốc Tế thứ nhất là trung tâm đoàn kết, tổ chức lãnh đạo phong trào công nhân quốc tế đấu tranh giành thắng lợi 1864-  1870.
* Vai trò của Mác:

- Chuẩn bị tổ chức,văn kiện, lãnh đạo đại hội, lập Quốc Tế thứ nhất.
- Đứng đầu ban lãnh đạo, đưa quốc tế I chống tư tưởng sai lệch thông qua nghị quyết đúng đắn.
* Vai trò của Quốc Tế thứ nhất:
- Truyền bá học thuyết Mác.
-  Đấu tranh chống tư tưởng sai lệch
- Thúc đẩy phong trào công nhân phát triển.

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI 

1. Bước sang cuối thế kỉ XIX, châu Âu và Bắc Mĩ có những biến đổi quan trọng như thế nào ?

Trả lời:

Đến cuối thế kỉ XIX, châu Âu và Bắc Mĩ đã hoàn thành các cuộc cách mạng tư sản và cách mạng công nghiệp. Chủ nghĩa tư bản có sự phát triển nhanh chóng, tạo ra một khối lượng sản phẩm khổng lồ, xã hội hình thành hai giai cấp đối lập là tư sản và vô sản.

2. Giai cấp vô sản ra đời trong điều kiện nào ?

Trả lời:

- Đội ngũ vô sản bắt nguồn từ những nông dân bị phá sản, mất ruộng đất phải rời bỏ quê hương ra thành thị tìm đường sinh sống trong các công xưởng và nhà máy. Nhiều thợ thủ công ở các thành thị cũng bị phá sản trở thành công nhân.

- Do hệ quả của cách mạng công nghiệp, giai cấp vô sản ra đời từ nửa cuối thế kì XIX dần dần hình thành và lớn mạnh cùng với sự phát triển của cách mạng công nghiệp.

3. Điều kiện làm việc và sinh hoạt của công nhân ở nửa đầu thế kỉ XIX như thế nào ?

Trả lời:

- Công nhân phải làm việc từ 14 đến 16 giờ mỗi ngày trong những điều kiện lao động vất vả để nhận đồng lương chết đói

- Đàn bà, trẻ em cũng phải làm việc nặng, lương thấp hơn đàn ông. Điều kiện ăn ở tồi tàn.

4. Phong trào đập phá máy móc và đốt công xưởng diễn ra như thế nào ?

Trả lời :

- Vào cuối thế kỉ XVIII, phong trào đập phá máy móc và đốt công xưởng nổ ra mạnh mẽ ở Anh.

- Đầu thế kỉ XIX, phong trào này lan ra các nước khác như Pháp, Bỉ, Đức

5. Vì sao trong cuộc đấu tranh chống tư sản, công nhân lại đập phá máy móc ?

Trả lời :

- Các cuộc đấu tranh của công nhân ban đầu nhằm vào các phương tiện mà họ đã lao động là vì lúc này nhận thức của công nhân còn thấp. Họ lầm tưởng máy móc là nguồn gốc gây nên nỗi thống khổ của họ nên học đã trút căm giận vào máy móc bằng phong trào đập phá máy móc, đốt công xưởng.

- Ngoài phong trào đập phá máy móc, đốt công xưởng, giai cấp công nhân còn sử dụng hình thức bãi công, đòi tăng lương, giảm giờ làm. Tring quá trình đấu tranh, giai cấp công nhân đã thành lập các công đoàn.

6. Công đoàn là một tổ chức như thế nào ?

Trả lời :

Công đoàn là tổ chức nghề nghiệp của công nhân, có nhiệm vụ đoàn kết tổ chức đấu tranh đòi quyền lợi cho mình như đòi tăng lương, giảm giờ làm, cải thiện điều kiện làm việc (vệ sinh môi trường, an toàn lao động..), giúp đỡ nhau khi gặp khó khăn (ốm đau, tai nạn, thất nghiệp..)

7. Nét mới trong phong trào công nhân những năm 1830-1840 là gì ?

Trả lời :

Nét mới trong phong trào công nhân những năm 1830-1840 là giai cấp công nhân đã lớn mạnh, tiến hành đấu tranh chính trị, khởi nghĩa vũ trang, trực tiếp chống lại giai cấp tư sản.

8. Trình bày các sự kiện chủ yếu về phong trào công nhân trong những năm 1830-1840 ?

Trả lời :

- Các sự kiện chủ yếu về phong trào công nhân trong những năm 1830-1840 :

- Năm 1831, công nhân dệt tơ thành phố Li-ông (Pháp) khởi nghĩa đòi tăng lương, giảm giờ làm và đòi thiết lập chế độ cộng hòa. Cuộc khởi nghĩa bị đàn áp.

- Năm 1834, thợ tơ Li-ông (Pháp) lại khởi nghĩa, đã chiến đấu quyết liệt với quân chính phủ trong 4 ngày.

- Năm 1844, công nhân dệt vùng Sơ-lê-din (Đức) khởi nghĩa, chống lại sự hà khắc của chủ xưởng và điều kiện lao động tồi tệ. Cuộc khởi nghĩa chỉ cầm cự được 2 ngày rồi bị đàn áp đẫm máu.

- Từ năm 1836 đến năm 1847, "Phong trào Hiến chương" đã diễn ra mạnh mẽ ở Anh.

9. Nêu kết cục phong trào đấu tranh của công nhân ở các nước châu Âu trong nửa đầu thế kỉ XIX ?

Trả lời :

- Những cuộc đấu tranh của công nhân Pháp, Đức, Anh trong nửa đầu thế kỉ XIX cuối cùng đều bị thất bại và bị đàn áp đẫm máu.

- Nguyên nhân thất bại :

  + Thiếu một tổ chức lãnh đạo vững vàng

  + Chưa có đường lối chính trị đúng đắn

  + Giai cấp tư sản đang rất mạnh

10. Các cuộc đấu tranh của công nhân Pháp, Đức thế kỉ XIX có gì khác so với cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân ?

Trả lời :

- Những cuộc đấu tranh ban đầu của công nhân do trình độ nhận thức còn hạn chế nên chỉ hướng vào đập phá máy móc, đốt công xưởng, chưa chĩa mũi nhọn đấu tranh vào giai cấp tư sản.

- Các cuộc đấu tranh của công nhân Pháp, Đức thế kỉ XIX diễn ra quyết liệt hơn với một ý thức chính trị rõ rệt hơn vì họ đã nhận thấy rõ chính giai cấp tư sản mới là kẻ bóc lột họ, làm cho họ đau khổ.

11. Phong trào đấu tranh của công nhân ở các nước châu Âu trong nửa đầu thế kỉ XIX có ý nghĩa gì ?

Trả lời :

Phong trào đấu tranh của công nhân ở các nước châu Âu trong nửa đầu thế kỉ XIX đã đánh dấu sự trưởng thành của phong trào công nhân quốc tế và tạo tiền đề cho sự ra đời của lí luận cách mạng.

12. Em biết gì về C.Mác và Ph.Ăng-ghen ? 

Trả lời :

- Các Mác sinh năm 1818 trong một gia đình trí thức gốc Do Thái ở thành phố Tơ-ri-ơ (Đức). Từ nhỏ, Mác nổi tiếng thông minh. Năm 23 tuổi ông đỗ tiến sĩ triết học. Mác vừa nghiên cứu khoa học, vừa công tác với khuynh hướng cách mạng. Bị trục xuất khỏi Đức, năm 1843, Mác sang Pa-ri tiếp tục nghiên cứu và tham gia phong trào cách mạng ở Pháp.

- Phri-đrich Ăng-ghen sinh năm 1820 trong một gia đình chủ xưởng giàu có ở thành phố Bác-men thuộc vùng công nghiệp phát triển nhất ở Đức thời đó. Hiểu rõ thủ đoạn làm giàu của giai cấp tư sản, ông tỏ ra khinh ghét chúng. Năm 1842, ông sang Anh và đi sâu tìm hiểu nỗi khổ của những người công nhân, công bố nhiều bài viết, trong đó có cuốn " Tình cảnh giai cấp công nhân Anh".

- Năm 1844, Ăng-ghen từ Anh sang Pháp và gặp Mác. Từ đó bắt đầu một tình bạn lâu dài, bền chặt và cảm động giữa hai nhà lí luận cách mạng lỗi lạc.

13. Nêu điểm giống nhau trong tư tưởng của Mác và Ăng-ghen ?

Trả lời :

- Nhận thức rõ được bản chất của chế độ tư bản, sự thống khố của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.

- Cùng có chung một ý tưởng là muốn giải phóng giai cấp công nhân, xây dựng một xã hội mới tốt đẹp.

- Cùng nhận thức được sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản là đánh đổ ách thống trị của giai cấp tư sản, giải phóng loài người khỏi ách áp bức bóc lột.

14." Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản" ra đời trong hoàn cảnh nào ?

Trả lời :

- Trong thời gian ở Anh, Mác và Ăng-ghen liên hệ với một tổ chức bí mật của công nhân Tây Âu là "Đồng minh những người chính nghĩa" và cải tổ thành "Đồng minh những người cộng sản". Đây là chính  đảng độc lập của vô sản quốc tế. Hai ông được ủy nhiệm soạn thảo cương lĩnh của Đồng minh.

- Tháng 2-1848, cương lĩnh được công bố ở Luân Đôn dưới hình thức một bản tuyên ngôn - " Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản"

15. Nội dung chủ yếu của " Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản" là gì ?

Trả lời :

- Tuyên ngôn gồm có lời mở đầu và 4 chương. Lời mở đầu nêu mục đích, nguyện vọng của những người cộng sản

- Tuyên ngôn nêu rõ quy luật phát triển của xã hội loài người là sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hôi. Tuyên ngôn nhấn mạnh vai trò của giai cấp vô sản là lực lượng lật đổ chế độ tư bản và xây dựng chế độ chủ nghĩa xã hội.

- Tuyên ngôn kết thúc bằng lời kêu gọi : " Vô sản tất cả các nước đoàn kết lại!"

16. Bản " Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản" ra đời có ý nghĩa lịch sử như thế nào ?

Trả lời :

- Tuyên ngôn trình bày học thuyết về chủ nghĩa xã hội khoa học một cách ngắn gọn, xúc tích, có hệ thông (học thuyết sau này gọi là chủ nghĩa Mác).

- Chủ nghĩa Mác phản ánh quyền lợi của giai cáp công nhân và là vũ khí lí luận trong cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản. Trước đó, do thiếu vũ khí này nên giai cấp vô sản còn đấu tranh tự phát và gặp nhiều thất bại.

- Chủ nghĩa Mác ra đời mở ra một giai đoạn "tự giác" trong phong trào công nhân quốc tế. Phong trào công nhân kết hợp với chủ nghĩa Mác mới trở thành phong trào cộng sản quốc tế.

17. Phong trào công nhân trong những năm 1848-1849 diễn ra như thế nào ?

Trả lời :

Trong những năm cách mạng 1848-1849, giai cấp công nhân nhiều nước ở châu Âu đã đứng lên đấu tranh quyết liệt chống áp bức.

- Ngày 23-6-1848, công nhân và nhân dân lao động Pa-ri lại khởi nghĩa, dựng chiến lũy và chiến đấu anh dũng liên tục trong 4 ngày. Cuộc khởi nghĩa bị đàn áp đẫm máu nhưng - như Mác nhận định "đây là trận đánh lớn đầu tiên giữa hai giai cấp phân chia xã hội hiện nay"

- Ở Đức, công nhân và thợ thủ công cũng nổi dậy. Sợ hãi trước phong trào quần chúng, tư sản Đức không quyết liệt đấu tranh như trước. Theo đà, phong trào cách mạng tiếp tục phát triển.

18. Cuộc khởi nghĩa tháng 6-1848 của công nhân và nhân dân Pa-ri diễn ra như thế nào ? Kết quả ?

Trả lời :

Từ sáng sớm 23-6, công nhân bắt đầu xây dựng các ụ chiến đấu, có những ụ cao bằng ngôi nhà 3-4 tầng. Trên ụ chiến đấu, những lá cờ đỏ tung bay với khẩu hiệu " Sống trong lao động hoặc chết trong đấu tranh !", " Nền cộng hòa dân chủ và xã hội chủ nghĩa muôn năm!". Trong hai ngày đầu, 23 và 24.6, quân khởi nghĩa tấn công vào Tòa Thị chính, có đơn vị chỉ cách tòa nhà này 25 bước. Song đến chiều, quân Chính phủ được tăng viện tới 250 000 đến 300 000 người, trong khi công nhân khởi nghĩa chỉ có 40 000 - 50 000 người. Ngày 25-6, cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt trên từng chiến lũy, từng đường phố. Ngày 26-6, nghĩa quân rút khỏi thành phố sau một cuộc chiến đấu ngoan cường. Giai cấp tư sản điên cuồng khủng bố, giết hết những nghĩa quân bị thương, bắn xả vào vợ con công nhân, bắt giam 250 000 người. Nhiều người bị kết án tử hình, 3 500 người bị đi đày ở các thuộc địa.

19. Cho biết hoàn cảnh ra đời của Quốc tế thứ nhất ?

Trả lời :

- Đến giữa thế thì XIX, sự phát triển mạnh mẽ của nền đại công nghiệp tư bản làm cho đội ngũ công nhân thêm đông đảo và tập trung ở mức độ khác nhau, nhất là ở những trung tâm công nghiệp lớn.

- Nhiều cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân diễn ra liên tục nhưng đều thất bại vì thiếu một tổ chức thống nhất lãnh đạo.

- Tình hình nói trên đòi hỏi phải có một tổ chức cách mạng quốc tế để đoàn kết, lãnh đạo phong trào công nhân các nước. Ngày 28-9-1864, trong cuộc mít tinh lớn ở Luân Đôn có đại biểu công nhân nhiều nước tham gia đã quyết định thành lập Hội Liên hiệp lao động quốc tế (Sau gọi là Quốc tế thứ nhất).

20. Quốc tế thứ nhất đã đóng góp gì cho phong trào công nhân những năm 60,70 của thế kỉ XIX ?

Trả lời :

Vai trò của Quốc tế thứ nhất thể hiện ở hai mặt chủ yếu :

- Đấu tranh chống lại những tư tưởng sai lệch trong phong trào công nhân

- Thúc đẩy phong trào công nhân quốc tế phát triển.

21. Mác có vai trò như thế nào trong việc thành lập Quốc tế thứ nhất  ?

Trả lời :

Mác đã chuẩn bị cho sự thành lập Quốc tế thứ nhất rồi đưa Quốc tế thứ nhất đấu tranh chống lại những tư tưởng sai lệch và thông qua những nghị quyết Đại hội hết sức đúng đắn (đòi ngày làm 8 giờ, thành lập công đoàn,..), tiến hành những hoạt động cụ thể (vận động vô sản quốc tế ủng hộ công nhân Anh, Pháp bãi công đến thắng lợi). Mác không chỉ lãnh đạo mà còn có những đóng góp xuất sắc, giữ vững đường lối hoạt động Quốc tế thứ nhất, kết hợp lí luận với thực tiễn. Vì vậy, Mác còn được xem là "Linh hồn của Quốc tế thứ nhất.

Bài tập

Có thể bạn quan tâm