Bài 17 : Châu Âu giữa hai cuộc chiến tranh thế giới
Bài 17: CHÂU ÂU GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI 1918- 1939
I. Châu Âu trong những năm 1918- 1919
1. Những nét chung
- Do hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất và ảnh hưởng cúa Cách mạng tháng Mười Nga, châu Âu có nhiều biến đổi:
+ Xuất hiện 1 số quốc gia mới từ sự tan vỡ của đế quốc Áo- Hung và bại trận của Đức
+ 1918- 1923: kinh tế suy sụp, nền thống trị của giai cấp tư sàn không ổn định do cao trào cách mạng bùng nổ.
- 1924 -1929: chính quyền tư sản đẩy lùi cao trào cách mạng, củng cố nền thống trị.
- Từ 1924: sản xuất công nghiệp phát triển nhanh chóng.
2. Cao trào cách mạng 1918- 1923. Quốc tế Cộng sản thành lập.
a. Cao trào cách mạng 1918- 1923
* Nguyên nhân
- Do hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất.
- Ảnh hưởng của cách mạng tháng 10 Nga.
* Cách mạng 11- 1918 ở Đức
- 9- 11- 1918 tổng bãi công nổ ra ớ Béc lin dẫn đến khởi nghĩa vũ trang, Xô viết đại biểu được thành lập.
=> Tháng 12- 1918 Đảng Cộng sản Đức thành lập.
* Kết quả: lật đổ nền quân chủ, lập nền cộng hòa tư sản.
* Hạn chế: thành quả cách mạng rơi vào tay tư sản.
- Ngoài cao trào cách mạng ở Đức, phong trào cách mạng cũng dâng lên mạnh mẽ ở Hung-ga-ri và các nước châu Âu khác => Nhiều đảng cộng sản được thành lập như Đảng Cộng sản Hung-ra-ri (1918), Đảng Cộng sản Pháp (1920), Đảng Cộng sản Anh (1920),...
b. Quốc tế Cộng sản
* Hoàn cảnh
- Cao trào cách mạng dâng cao.
- Nhiều đảng Cộng sản ra đời
- Với những hoạt động tích cực của Lênin và Đảng Bôn- sê-vích, ngày 2 - 3 - 1919, Quốc tế Cộng sản (Quốc tế thứ III) thành lập ở Mát-xcơ-va.
* Hoạt động (1919- 1943)
- Tiến hành 7 lần đại hội, đề ra đường lối cách mạng đúng đắn cho từng thời kỳ.
- Tại đại hội II (1920) thông qua Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lê nin, Bác Hồ tìm thấy ở đó con đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam, theo hướng cách mạng xã hội chủ nghĩa.
- Tại đại hội lần thứ VII (7- 1935), Quốc tế cộng sản xác định chủ nghĩa phát xít là kẻ thù chung của nhân dân thế giới, chủ tương thành lập Mặt trận nhân dân ở các nước để chống lại phát xít và nguy cơ chiến tranh.
- 1943 tự giải tán do sự thay đổi của tình hình thế giới
* Công lao: thống nhất và phát triển phong trào cách mạng thế giới.
II. Châu Âu trong những năm 1929- 1939.
1. Cuộc khủng hỏang kinh tế thế giới 1929- 1933 và những hậu quả của nó.
* Nguyên nhân:
- Khủng hỏang kinh tế thứa do sản xuất ồ ạt, chạy theo lợi nhuận năm 1924- 1929.
- Nền kinh tế các nước tư bản phát triển quá mức.
* Hậu quả: tàn phá nặng nề kinh tế tư bản chủ nghĩa, nhân dân đói khổ, hàng chục triệu người thất nghiệp.
đã phải chật vật đi làm thuê để kiểm sống
* Các nước tư bản tìm cách thoát khỏi kinh tế bằng 2 cách:
- Anh, Pháp, Mỹ thoát khỏi khủng hỏang bằng chính sách cải cách kinh tế – xã hội.
- Đức – Ý – Nhật phát xít hóa chế độ thống trị và phát động cuộc chiến tranh để chia lại thế giới.
* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI :
1. Tình hình chính trị châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất có những biến đổi nào ? Vì sao có sự biến đổi như vậy ?
Trả lời :
Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, tình hình chính trị châu Âu có nhiều biến đổi. Đó là sự xuất hiện một số quốc gia mới trên cơ sở sự tan vỡ của đế quốc Áo - Hung và thất bại của nước Đức như : Áo, Ba Lan, Tiệp Khắc, Nam Tư, Phần Lan,..
Tình hình chính trị châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất có sự biến đổi là do hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất(1914-1918) (bản đồ chính trị châu Âu thay đổi) và thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
2. Hậu quả của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất đối với các nước tư bản châu Âu ?
Trả lời :
- Trong những năm 1918-1923, các nước châu Âu, kể cả nước thắng trận và bại trận đều bị suy sụp về kinh tế.
- Nước Pháp tuy thắng trận nhưng bị tổn thất rất nặng nề : 1,4 triệu người chết, 10 tỉnh công nghiệp phát triển nhất bị tàn phá; tổng số thiệt hại về vật chất lên tới 200 tỉ Phrăng....
- Nước Đức bại trận với 1,7 triệu người chết, mất toàn bộ thuộc địa, phải cắt 1/8 lãnh thổ của mình cho các nước thắng trận và phải trả những khoản tiền bồi thường chiến tranh rất lớn.
- Nền thống trị của giai cấp tư sản lâm vào tình trạng không ổn định, thậm chí khủng hoảng trầm trọng như ở Đức, Hung ga ri.
3. Tình hình chung của các nước tư bản châu Âu trong những năm 1924-1929 như thế nào ?
Trả lời :
- Trong những năm 1924-1929, các nước tư bản châu Âu bước vào thời kì phát triển nhanh chóng về kinh tế và đạt được sự ổn định về chính trị, chính quyền tư sản các nước đã đẩy lùi cao trào cách mạng và củng cố nền thống trị của mình.
4. Qua bảng thống kê về sản lượng than và thép của Anh, Pháp, Đức những năm 1920-1921, em có nhận xét gì về tình hình sản xuất công nghiệp ở ba nước Anh, Pháp, Đức ?
Trả lời :
- Sản xuất công nghiệp của ba nước Anh, Pháp, Đức đều phục hồi và phát triển nhanh chóng.
- Tốc độ phát triển công nghiệp của Đức nhanh hơn của Anh và Pháp rất nhiều
5. Nguyên nhân nào dẫn tới sự bùng nổ cao trào cách mạng 1918-1923 ở hầu hết các nước châu Âu ?
Trả lời :
Trong những năm 1918-1923, một cao trào cách mạng đã bùng nổ ở hầu khắp các nước châu Âu. Nguyên nhân là do :
- Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất
- Tác động của Cách mạng tháng Mười Nga
6. Vì sao phong trào các mạng lên cao ở Đức trong năm 1918 ?
Trả lời :
Phong trào các mạng lên cao ở Đức trong năm 1918 vì :
- Đức là nước bại trận, phải kí kết Hòa ước với những điều kiện hết sức nặng nề. Toàn bộ gánh nặng của Hòa ước đè lên vai quần chúng lao động
- Nước Đức lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế tài chính nghiêm trọng
- Tác động của Cách mạng Tháng Mười Nga đối với công nhân và nhân dân lao động Đức.
7. Trình bày diễn biến cuộc Cách mạng tháng 11-1918 ở Đức ?
Trả lời :
- Ngày 9-11-1918, tổng bãi công nổ ra ở Bec-lin, sau đó chuyển thành khởi nghĩa vũ trang của công nhân và các tầng lớp nhân dân thủ đô. Chế độ quân chủ bị lật đổ.
- Theo gương Cách mạng Nga, các Xô viết đại biểu công nhân và binh lính được thành lập nhiều nơi. Nhưng cuối cùng, mọi thành quả cách mạng rơi vào tay giai cấp tư sản.
8. Cách mạng tháng 11-1918 ở Đức có những kết quả và hạn chế gì ?
Trả lời :
- Lật đổ chế độ quận chủ Vin-hem II, thiết lập chế độ cộng hòa tư sản.
- Đảng Cộng sản Đức thành lập tháng 12-1918 trên cơ sở phát triển của phong trào công nhân Đức
- Tuy nhiên, mọi thành quả cách mạng cuối cùng lại rơi vào tay giai cấp tư sản
9. Qua cao trào cách mạng 1918-1923, các tổ chức Đảng Cộng sản nào được thành lập ở châu Âu ?
Trả lời :
Qua cao trào cách mạng 1918-1923, các tổ chức Đảng Cộng sản được thành lập ở châu Âu là :
- Đảng Cộng sản Hung-ga-ri thành lập năm 1918
- Đảng Cộng sản Pháp thành lập năm 1920
- Đảng Cộng sản Anh thành lập năm 1920
- Đảng Cộng sản I-ta-li-a thành lập năm 1921
10. Quốc tế Cộng sản được thành lập trong hoàn cảnh nào ?
Trả lời :
- Dưới tác động của Cách mạng Tháng Mười Nga, một cao trào cách mạng đã bùng nổ ở hầu khắp các nước châu Âu và nhiều đảng cộng sản đã được thành lập
- Lê Nin và Đảng Bôn-sê-vích Nga đã có những hoạt động tích cực trong việc vận động thành lập một tổ chức quốc tế mới của giai cấp công nhân quốc tế
- Ngày 2-3-1919, Đại hội thành lập Quốc tế Cộng sản (còn gọi là Quốc tế thứ bai) khai mạc tại Mát-xcơ-va. Quốc tế Cộng sản trở thành một tổ chức cách mạng của giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.
11. Hoạt động nổi bật của Quốc tế Cộng sản trong Đại hội lần thứ II (1920) là gì ?
Trả lời :
Tại Đại hội lần thứ II (1920), Quốc tế Cộng sản đã thông qua Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa do Lê-nin dự thảo. Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy ở Luận cương con đường cứu nước, giải phóng dân tộc cho nhân dân Việt Nam
12. Vì sao đến năm 1943, Quốc tế Cộng sản đã tuyên bố tự giải tán ?
Trả lời :
Năm 1943, tình hình thế giới có nhiều thay đổi : chiến tranh lan rộng toàn thế giới ngày càng phát triển đa dạng, sự chỉ đạo chung cho cách mạng thế giới của Quốc tế Cộng sản như trước đây không còn phù hợp nữa.
13. Nguyên nhân sâu xa dẫn tới cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới ( 1929 - 1933) trong thế giới tư bản chủ nghĩa ?
Trả lời :
Trong những năm 1924 - 1929, nền kinh tế các nước tư bản chủ nghĩa tạm thời phát triển ổn định. Do sản xuất ồ ạt, chạy theo lợi nhuận, không có sự kiểm soát của nhà nước đã dẫn tới tình trạng hàng hóa ế thừa, người dân nghèo không có tiền mua sắm
14. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929-1933) đã tác động đến các nước tư bản chủ nghĩa như thế nào ?
Trả lời :
Khủng hoảng kinh tế đã tàn phá nặng nề nền kinh tế các nước tư bản chủ nghĩa. Mức sản xuất bị đẩy lùi lại hàng chục năm. Hàng trăm triệu người (công nhân, nông dân và gia đình họ) rơi vào tình trạng đói khổ.
15. Các nước tư bản chủ nghĩa đã tìm cách thoát khỏi cuộc khủng hoảng (1929-1933) bằng cách nào ?
Trả lời :
- Các nước Anh, Pháp, Mĩ chọn con đường thoát khỏi khủng hoảng bằng việc thực hiện các chính sách cải cách kinh tế xã hội, tiếp tục duy trì chế độ dân chủ tư sản
- Các nước Đức, Italia, Nhật Bản chọn con đường thoát khỏi khủng hoảng bằng cách phát xít hóa bộ máy nhà nước, chuẩn bị chiến tranh chia lại thế giới.
16. Nêu tác động của khủng hoảng kinh tế đối với nước Đức ?
Trả lời :
- Khủng hoảng kinh tế tàn phá nghiêm trọng nước Đức
- Để đối phó lại khủng hoảng kinh tế và phong trào cách mạng ngày càng dâng cao, giai cấp tư sản cầm quyền quyết định đưa Hitsle - thủ lĩnh Đảng Quốc xã Đức lên nắm quyền. Đảng Cộng sản Đức đã kiên quyết đấu tranh nhưng không ngăn cản được quá trình ấy.
- Ngày 30-1-1933, Hít-le lên làm Thủ tướng và ngay sau đó đã biến nước Đức thành một lò lửa chiến tranh.
17. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới ( 1929-1933) đã để lại những hậu quả gì ?
Trả lời :
- Về kinh tế : Tàn phá tất cả các ngành kinh tế
- Về xã hội : Hàng chục triệu công nhân thất nghiệp, nông dân mất ruộng đất, sống trong cảnh nghèo đói, túng quẫn. Những cuộc đấu tranh, biểu tình, tuần hành của những người thất nghiệp diễn ra ở khắp cả nước
- Về chính trị : Các thế lực phát xít lên nắm chính quyền ở nhiều nước, ráo riết chuẩn bị chiến tranh chia lại thị trường thế giới.
- Về quan hệ quốc tế : Hình thành hai khối quốc tế đối lập : một bên là Mĩ, Anh, Pháp với một bên là Đức, Italia, Nhật Bản và cuộc chạy đua vũ trang diễn ra ráo riết đã báo hiệu nguy cơ của một cuộc chiến tranh thế giới mới.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
