Bài 16 : Liên xô Xây dựng chủ nghĩa xã hội
Bài 16 - LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921- 1941)
I. CHÍNH SÁCH KINH TẾ MỚI VÀ CÔNG CUỘC KHÔI PHỤC KINH TẾ 1921- 1925.
+ năm 1921 nước Nga Xô viết xây dựng đất nước trong hoàn cảnh hết sức khó khăn:
+ Kinh tế bị chiến tranh tàn phá nặng nề.
+ Năm 1920 sản lượng nông nghiệp chỉ còn ½ so với trước chiến tranh.
+ Công nghiệp còn 1/7.
+ Nạn đói, bọn phản cách mạng bạo lọan.
=> Đảng Bôn-sê-vích Nga thực hiện chính sách kinh tế mới tháng 3-1921.
thể hiện quyết tâm xây dựng lại đất nước.
* Nội dung chính sách kinh tế mới
+ Bãi bỏ chế độ trưmg thu lương thực bằng thu thuế lương thực.
+ Thực hiện tự do buôn bán, mở lại các chợ, tư nhân mở xí nghiệp nhỏ.
+ Khuyến khích nước ngoài đầu tư ở Nga.
*Tác dụng
+ Nông nghiệp và các ngành kinh tế khác phục hồi và phát triển.
+ Đời sống nhân dân cải thiện.
+ Năm 1925 sản xuất công nghiệp và nông nghiệp đạt mức gần bằng trước chiến tranh.
- Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ đất nước đòi hỏi các dân tộc trên đất nước Xô viết phải liên minh chặt chẽ với nhau.
=> 12- 1922 Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết (Liên Xô) được thành lập.
II. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở LIÊN XÔ 1925- 1941.
* Bối cảnh
- Sau công cuộc cải tổ xây dựng chủ nghĩa xã hôi 1921- 1925 về cơ bản Liên Xô vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu: nông nghiệp chiếm 2/3 tổng sản phẩm quốc dân ….
=> Vì vậy Liên Xô phải thực hiện nhiệm vụ công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa, cải tạo nền nông nghiệp (tập thể hóa nông nghiệp)
là nhà máy thủy điện lớn nhất châu Âu thời đó, được đưa vào hoạt động tháng 10 - 1932
- Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô được thực hiện qua các kế hoạch 5 năm: lần thứ I (1928- 1932); lần thứ II (1933- 1937).
* Những thành tựu của LiênXô trong thời kỳ đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội:
- Kinh tế:
+ Đến năm 1936 sản lượng công nghiệp đứng đầu châu Âu và thứ hai thế giới (sau Mỹ)
- Xây dựng được nền nông nghiệp tập thể hóa, cơ giới hóa và có quy mô sản xuất lớn.
- Văn hóa giáo dục:
+ Thanh toán nạn mù chữ.
+ Phổ cập giáo dục tiểu học cho tất cả mọi người.
+ Phổ cập giáo dục trung học cơ sở thành phố.
+ Khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, văn hóa - nghệ thuật đạt thành tựu rực rỡ.
- Về Xã hội: giai cấp bóc lột đã bị xóa bỏ, còn 2 giai cấp công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức mới xã hội chủ nghĩa.
+ Kế hoạch 5 năm lần thứ III: thực hiện từ năm1937, đến 6- 1941 thì ngừng lại để chống phát xít.
1. Sau chiến thắng ngoại xâm và nội phản, tình hình nước Nga như thế nào ?
Trả lời :
Sau chiến thắng ngoại xâm và nội phản, năm 1921, nước Nga Xô viết bước vào thời kì hòa bình xây dựng trong hoàn cảnh hết sức khó khăn :
- Bảy năm chiến tranh (1914-1921) đã tán phá nặng nề nền kinh tế : năm 1920, sản lượng nông nghiệp chỉ bằng 1/2 so với trước chiến tranh, sản lượng nông nghiệp chỉ còn 1/7, nhiều vùng lâm vào bệnh dịch và nạn đói trầm trọng.
- Bọn phản cách mạng điên cuồng chống pha, gây bao loạn ở nhiều nơi.
2. Quan sát hình 58 (SGK trang 83), em hãy cho biết bức áp phích : "Chúng ta tuyên chiến với hậu quả của chiến tranh" nói lên điều gì ?
Trả lời :
- Bức tranh ghi lại hình ảnh kiệt quệ, suy sụp của nước Nga sau chiến tranh : đói rét, bệnh tật, nhà máy, công xưởng bị tàn phá, bạo loạn ở nhiều nơi,..
- Phía bên trái là hình ảnh những người công nhân, nông dân, chiến sĩ tay búa, tay rìu, quyết tâm tuyên chiến với hậu quả của chiến tranh, xây dựng lại đất nước.
3. Nêu nội dung chủ yếu của Chính sách kinh tế mới ?
Trả lời :
Nội dung chủ yếu của Chính sách kinh tế mới :
- Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực thừa và thay thế bằng chế độ thu thuế lương thực (sau khi nộp đủ thuế lương thực quy định, nông dân được quyền sử dụng số dư thừa)
- Thực hiện tự do buôn bán, mở lại các chợ, cho phép tư nhân được mở các xí nghiệp nhỏ và khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư, kinh doanh ở Nga.
4. Chính sách kinh tế mới tác động như thế nào đến tình hình nước Nga ?
Trả lời :
- Nhờ có Chính sách kinh tế mới, nông nghiệp và các ngành kinh tế khác của nước Nga được phục hồi và phát triển nhanh chóng.
- Đời sống nhân dân được cải thiện hơn trước.
- Năm 1925, sản xuất công, nông nghiệp đạt mức xấp xỉ trước chiến tranh.
5. Em có nhận xét gì về việc thực hiện Chính sách kinh tế mới của nước Nga Xô viết ?
Trả lời :
Chính sách kinh tế mới là sự đổi mới sáng tạo của Lê-nin và đất nước Xô viết. Sau này Đảng Cộng sản Việt Nam đã chú ý vận dụng những kinh nghiệp đó trong quá trình đổi mới.
6. Lập bảng so sánh Chính sách Cộng sản thời chiến với Chính sách kinh tế mới ?
Trả lời :
| Nội dung so sánh | Chính sách Cộng sản thời chiến | Chính sách kinh tế mới |
| Hoàn cảnh ra đời | 1918-1920, tiến hành chiến tranh cách mạng, thù trong giặc ngoài | - 1921-1925, khó khăn khi đất nước bước vào thời kì hòa bình xây dựng xã hội chủ nghĩa |
| Nội dung : |
- Trưng thu lương thực thừa - Quốc hữu hóa toàn bộ xí nghiệp - Nhà nước nắm quyền về quản ly, phân phối lương thực, thực phẩm - Thi hành chế độ lao động bắt buộc |
- Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực, thay bằng thuế lương thực - Tự do buôn bán, mở lại các chợ - Cho phép tư nhân mở các xí nghiệp nhỏ - Khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh ở Nga |
| Tác dụng |
- Tập trung toàn bộ sức người, sức của để chống thù trong giặc ngoài - Bảo vệ thành quả của Cách mạng Tháng Mười |
- Phục hồi, phát triển kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân - Tạo cơ sở kinh tế, chính trị cho Liên Xô bước vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. |
7. Em hãy cho biết bối cảnh dẫn đến việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghãi Xô viết (Liên Xô) ?
Trả lời :
- Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ đất nước đòi hỏi các dân tộc trên đất nước Xô viết phải liên minh khăng khít và giúp nhau hơn nữa về mọi mặt.
- Để chống lại các âm mưu phá hoại của các thể lực đế quốc bên ngoài kết hợp với bọn nội phản trong nước cần phải có sức mạnh đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc
- Từ yêu cầu đó, tháng 12-1822, Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (viết tắt là Liên Xô) được thành lập trên cơ sở tự nguyện của bốn nước Cộng hòa Xô Viết đầu tiên là Nga, Bê-lô-rút-xi-a, U-crai-na và ngoại Cap-ca-dơ.
8. Từ năm 1925 đến năm 1941, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô đã được thực hiện qua những kế hoạch 5 năm nào ?
Trả lời :
Từ năm 1925 đến năm 1941, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô đã được thực hiện qua những kế hoạch 5 năm là :
- Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1928-1932)
- Kế hoạch 5 năm lần thứ hai (1933-1937)
- Kế hoạch 5 năm lần thứ ba (1937-1942)
9. Giai đoạn 1925-1941, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô đạt được những thành tựu kinh tế như thế nào ?
Trả lời :
Trong thời kì đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội, Liên Xô đã đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế :
- Đến năm 1936, tính theo sản lượng công nghiệp, Liên Xô đứng đầu châu Âu và đứng thứ hai trên thế giới (sau Mĩ)
- Công cuộc tập thể hóa nông nghiệp hoàn thành
- Nhân dân Liên Xô đã xây dựng được một nền nông nghiệp tập thể hóa, cơ giới hóa và có quy mô sản xuất lớn.
10. Trong thời kì đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội (1925-1941), nhân dân Liên Xô đã đạt được những thành tựu gì về văn hóa, xã hội ?
Trả lời :
- Về văn hóa - giáo dục, Liên Xô đã thanh toán nạn mù chữ, thực hiện phổ cập giáo dục tiểu học cho tất cả mọi người và phổ cập giáo dục trung học cơ sở ở các thành phố. Các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, văn học nghệ thuật cũng đạt được nhiều thành tựu rực rỡ.
- Về xã hội, các giai cấp bóc lột đã bị xóa bỏ, chỉ còn lại giai cấp lao động công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức mới xã hội chủ nghĩa.
Bài tập
Có thể bạn quan tâm
Có thể bạn quan tâm
