Bài 17 : Ôn tập chương II và chương III
BÀI 17: ÔN TẬP CHƯƠNG II VÀ CHƯƠNG III
1. Nội dung
* Các cuộc kháng chiến:
- Kháng chiến chống Tống 10/1075 - 3/1077: Thắng lợi
- Kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ lần thứ I (1258), 3 vạn quân Mông bị tiêu diệt
- Kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần II (1285 - 1288): 50 vạn quân địch bị tiêu diệt
- Kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần thứ III (12/1287 - 4/1288): 20 vạn thuyên lương bị tiêu diệt
- Kháng chiến chống Tống: Ban đầu, ta chủ động đánh giặc buộc chúng đánh theo cách của ta. Sau đó ta tiếp tục chủ động, xây dựng phòng tuyến Như Nguyệt.
- Kháng chiến chống Mông Nguyên: thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống”
* Tấm gương tiêu biểu
+ Lý Thường Kiệt
+ Trần Quốc Tuấn
* Tinh thần đoàn kết
+ Kháng chiến chống Tống: sự đoàn kết chiến đấu giữa quân đội triều đình với đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi.
+ Kháng chiến chống Mông Nguyên:
Nhân dân theo lệnh triều đình thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”, tự xây dựng làng chiến đấu, phối hợp với quân triều đình để tiêu diệt giặc.
* Nguyên nhân thắng lợi
+ Sự ủng hộ của nhân dân.
+ Sự lãnh đạo sáng suốt tài tình của các tướng lĩnh.
* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI
1. Lập bảng niên biểu về thời gian tồn tại của các triều đại Lý - Trần - Hồ ?
Trả lời :
Triều đại | Thời gian tồn tại |
Lý | 1009 - 1226 |
Trần | 1226 - 1400 |
Hồ | 1400 - 1407 |
2. Bộ Luật Hình thư được ban hành dưới triều đại nào ?
Trả lời :
Nhà Lý ban hành bộ Luật Hình thư năm 1042.
3. Thời Lý - Trần - Hồ, nhân dân ta đã phải đương đầu với những cuộc xâm lược nào ? Lập bảng ?
Trả lời :
Triều đại | Thời gian | Quân xâm lược |
Lý | 1075 - 1077 | 20 vạn quân Tống |
Trần | 1258 - 1288 | 50 vạn quân Mông - Nguyên |
Hồ | 1406 - 1407 | 20 vạn quân Minh |
4. Lập bảng thống kê về cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý và cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên thờ Trần ?
Trả lời :
Nội dung | Thời Lý | Thời Trần |
Thời gian bắt đầu và kết thúc | 10-1975 -> 3-1077 | 1-1258 -> 4-1288 |
Đường lối kháng chiến |
- Tiến công trước để tự vệ - Phản công tiêu hao lực lượng địch và chủ động kết thúc chiến tranh buộc chúng rút quân về nước |
- Đường lối chung : "vườn không nhà trống" - Vừa đánh vừa rút lui để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ phản công tiêu diệt địch |
Những tấm gương tiêu biểu | Lý Thường Kiệt, Lý Kế Nguyên, Tông Đảng, Thân Cảnh Phúc | Trần Thái Tông, Trần Nhân Tông, Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Thủ Độ, Trần Khánh Dư, Trần Nhật Duật, Trần Quốc Toản |
Nguyên nhân thắng lợi |
- Tinh thần yêu nước đoàn kết của toàn dân - Tinh thần chiến đấu anh dũng hy sinh vì độc lập của tổ quốc. - Tài mưu lược của anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt |
- Tinh thần yêu nước, đoàn kết dưới một lòng của nhân dân - Tinh thần chiến đấu anh dũng, quyết chiến, quyết thắng của toàn dân - Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của vua quan nhà Trần |
Ý nghĩa |
- Đánh bạo âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống bảo vệ nền độc lập tự chủ của đất nước - Thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc của dân tộc |
- Đập tan ý chí xâm lược của đế chế Nguyên, bảo vệ độc lập chủ quyền dân tộc. - Góp phần xây dựng truyền thống quân sự Việt Nam - Thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc |
5. Lập bảng thống kê những thành tựu nổi bật kinh tế văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Lý, Trần ?
Trả lời :
Thành tựu nổi bật | Thời Lý | Thời Trần |
Kinh tế |
- Nông nghiệp : nhiều năm được mùa - Thủ công nghiệp : có rất nhiều ngành nghề, tạo ra các sản phẩm có chất lượng cao - Thương nghiệp : hoạt động trao đổi buôn bản ở trong và ngoài nước diễn ra rất mạnh - Vân Đồn là nơi buôn bán sầm uất |
- Nông nghiệp : ruộng công chiếm phần lớn, ruộng tự phát triển - Khai hoang, đắp đê được củng cố - Thủ công nghiệp : sản phẩm làm ra ngày càng nhiều, trình độ kĩ thuật ngày càng cao - Thương nghiệp : buôn bán trong và ngoài nước rất phát triển - Thăng Long là trung tâm kinh tế khá sầm uất của cả nước, thuu hút người buôn bán các nơi |
Văn hoá |
- Đạo Phật phát triển rất mạnh - Các hình thức sinh hoạt văn hoá phong phú, đa dạng - Nhiều trò chơi dân gian được dân chúng ham chuộng |
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến - Đạo Phật phát triển, Nho giáo được nâng cao - Các hình thức sinh hoạt văn hoá đa dạng, phong phú |
Giáo dục |
- Xây dựng Văn Miếu để thờ Khổng Tử và dạy học cho con vua - Mở khoa thi tuyển chọn quan lại - Văn học chữ Hán bắt đầu phát triển |
- Quốc Tử Giám mở rộng - Các lộ, phủ quanh kinh thành đều có trường công - Ở các xã có trường tư - Các kì thi tổ chức ngày càng nhiều - Cơ quan chuyên viết sử ra đời (Quốc Sử Viện) |
Khoa học nghệ thuật |
- Nghệ thuật điêu khắc rất phát triển - Một số công trình nghệ thuật có giá trị được xây dựng. - Trình độ điêu khắc tinh vi, thanh thoát - Phong cách nghệ thuật đa dạng, độc đáo và linh hoạt |
- Tác phẩm nổi tiếng "Binh thư yếu lược" của Trần Hưng Đạo - Chữa bệnh bằng thuộc nam trong nhân dân - Chế tạo được súng thần cơ và đóng các loại thuyền lớn đạt hiệu quả cao trong chiến đấu - Có nhiều công trình kiến trúc và điêu khắc mới thể hiện nét độc đáo |
6. Lập bảng thống kê những sự kiện lớn đáng nhớ trong lịch sử nước ta thời Lý - Trần ?
Trả lời :
Niên đại | Sự kiện |
1009 | Lý Công Uẩn lên ngôi via, nhà Lý thành lập |
1010 | Lý Công Uẩn dời đô về Đại La, đổi tên thành Thăng Long |
1954 | Nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt |
10/1075 | Lý Thường Kiệt chủ động tiến công sang đất Tống để phòng vệ |
1077 | Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt |
12/1226 | Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh |
1/1258 | Ba vạn quân Mông Cổ do Ngột Lương hợp thai chỉ huy xâm lược nước ta |
1/1285 | 50 vạn quân Mông cổ do Thoát Hoan tổng chi huy xâm lược nước ta |
5/1285 | Quân ta phản công đánh đuổi quân xâm lước Nguyên ra khỏi đất nước |
12/1287 | Quân Nguyên tấn công xâm lược nước ta lần thứ 3 |
4/1288 | Chiến thắng Bạch Đằng đánh bại quân Nguyên lần thứ 3 |
7. Qua các cuộc kháng chiến và khởi nghĩa em rút ra bài học gì trong đánh giặc để giành thắng lợi ?
Trả lời :
- Trong đánh giặc bảo vệ Tổ quốc trước hết cần một đường lối đánh giặc sáng tạo, thông minh, đúng đắn, biết áp dụng cách đánh giặc đúng thời điểm, đúng thời cơ
- Tin tưởng vào nhân dân, sức mạnh đoàn kết của toàn dân là vai trò quan trọng không thể thiếu được trong đánh giặc, chú trọng đến vai trò của dân tộc ít người.
- Sự đồng lòng quyết tâm đánh giặc của quan lại và nhân dân
- Xây dựng một nhà nước thực sự của dân, do dân và vì dân.