Giáo án lịch sử lớp 11 bài 9
Gửi bởi: Trần Thị Minh Hằng 3 tháng 8 2019 lúc 16:01:00 | Được cập nhật: 2 tháng 5 lúc 7:28:25 Kiểu file: DOCX | Lượt xem: 686 | Lượt Download: 5 | File size: 0.033663 Mb
Nội dung tài liệu
Tải xuống
Link tài liệu:
Các tài liệu liên quan
Có thể bạn quan tâm
Thông tin tài liệu
CHƯƠNG 1
CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917 VÀ CÔNG CUỘC XÂY
DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở LIÊN XÔ (1921 - 1941)
BÀI 9 CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA 1917 VÀ CUỘC ĐẤU
TRANH BẢO VỀ CÁCH MẠNG (1917 - 1921)
I. Mục đích - yêu cầu
1. Về kiến thức
- Học sinh nắm được một cách có hệ thống những nét chính v ề tình hình
nước Nga đầu thế kỷ XX; hiểu được vì sao nước Nga năm 1917 l ại có hai cu ộc
cách mạng - cách mạng tháng Hai và cách mạng tháng Mười.
- Những nét chính về diễn biến của cuộc cách mạng tháng hai và cách m ạng
tháng mười 1917.
- Nội dung cuộc dấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
- ý nghĩa lịch sử và ảnh hưởng của cách mạng tháng mười nga đến phong
trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
2. Về tư tưởng
- Bồi dưỡng cho học sinh nhận thức đúng đắn và tình cảm cách mạng đ ối
với cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười Nga.
- Giáo dục cho học sinh thấy được tinh thần đấu tranh và lao đ ộng c ủa nhân
dân Liên Xô.
- Hiểu rõ mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng tháng
Mười.
3. Về kỹ năng
- Biết sử dụng khai thác tranh ảnh, tư liệu lịch sử, b ản đ ồ, l ược đ ồ th ế gi ới
và nước Nga.
- Rèn kỹ năng tổng hợp và hệ thống hóa các sự kiện lịch sử.
II. Thiết bị tài liệu dạy học
- Bản đồ nước Nga đầu thế kỹ XX (hoặc bản đồ châu Âu)
- Tranh ảnh về cách mạng tháng Mười Nga.
- Tư liệu lịch sử về cách mạng tháng Mười Nga và Lê Nin.
III. Tiến trình Tổ chức dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Nội dung cơ bản của lịch sử thế giới cận đại bao gômg những vấn
đề nào?
2. Dẫn dắt vào bài mới
Đầu thế kỷ XX có một sự kiện lịch sử có ý nghĩa trọng đại có tác động và
ảnh hưởng rất lớn, mở đầu và mở đường cho sự phát triển của phong trào cách
mạng thế giới, cuộc đấu tranh giải phóng người lao động và các dân tộc bị áp
bức, mở ra kỷ nguyên mới cho lịch sử loài người đó là cách mạng tháng Mười
Nga. Để hiểu được tại sao 1917 nước Nga lại diễn ra cách mạng xã h ội ch ủ
nghĩa, diễn biến, kết quả, ý nghĩa của cách mạng Nga 1917 chúng ta tìm hi ểu
bài 9.
3. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp
Hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức cơ bản học sinh
cần
nắm được
* Hoạt động 1: Cả lớp / cá nhân
- Giáo viên sử dụng bản đồ đế
quốc Nga 1914 để học sinh quan sát
thấy được vị trí của đế quốc Nga với
lãnh thổ rộng lớn nhất thế giới chiếm
1/6 diện tích đất đai thế giới. Trên
đất nước rộng lớn có hàng trăm dân
tộc sinh sống, dân tộc đa số là người
Nga. Người Nga rất đôn hậu, tốt
bụng và giàu tình cảm.
đồ.
- Học sinh vừa nghe, quan sát lược
- Giáo viên tiếp tục yêu cầu học
sinh quan sát sách giáo khoa những
nét cơ bản về tình hình nước Nga
trước cách mạng để thấy được.
+ Sự suy sụp về kinh tế.
+ Sự lạc hậu, bảo thủ về chính trị
+ Những mâu thẫu xã hội ở Nga
trước cách mạng.
- Học sinh theo dõi sách giáo khoa
I. Cách mạng tháng Mười Nga 1917
1. Nước Nga trước cách mạng.
để theo yêu cầu của giáo viên - phát
biểu.
- Về chính trị: Đầu thế kỷ XX Nga vẫn
- Giáo viên bổ sung: kết luận
là một nước quân chủ chuyên chế, đứng
+ Về chính trị: Đầu thế kỷ XX đầu là Nga hoàng.
(sau cách mạng 1905 - 1907) Nga vẫn
là một nước quân chủ chuyên chế
đứng đầu là Nga Hoàng Nicôlai II.
Mọi quyền lực trong nước nằm trong
tay Nga hoàng (Một chế độ chính trị
+ Nga hoàng đã đẩy nhân dân Nga vào
lạc hậu nhất châu Âu - kìm hãm sự cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên hậu quả
phát triển của chủ nghĩa tư bản ở kinh tế xã hội nghiêm trọng.
Nga) So sánh chế độ chính trị ở Nga
với chế độ chế độ cộng hòa ở các
nước châu Âu khác.
Không những chế độ chính trị lạc
hậu, Nga hoàng còn thực hiện những
chính sách bảo thủ, phản động, đẩy
nước Nga vào cuộc chiến tranh thế
giới thứ nhất gây nên những hậu quả
nghiêm trọng về kinh tế, xã hội cho
- Về kinh tế: lạc hậu, kiệt quệ vì chiến
đất nước.
tranh, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi, công
+ Về kinh tế: Nga vốn chỉ là nước nghiệp, nông nghiệp đình đốn.
tư bản chủ nghĩa phát triển trung
bình, chủ nghĩa tư bản Nga phát triển
muộn hơn, ngày càng lạc hậu và lệ
thuộc vào phương Tây, lại bị chiến
tranh tàn phá làm cho nền kinh tế suy
sụp. Sau 3 năm theo đuổi chiến tranh,
đầu 1917 nền kinh tế quốc dân hoàn
toàn kiệt quệ, sản xuất công nghiệp và
- Về xã hội:
nông nghiệp đình đốn, nạn đói trầm
+ Đời sống của nông dân, công nhân,
trọng.
các dân tộc trong đế quốc Nga vô cùng cực
+ Về xã hội: Giáo viên có thể khổ.
minh họa thêm về tình trạng lạc hậu
+ Phong trào phản đối chiến tranh đòi
của nước Nga bằng bức ảnh “Những
người nông dân Nga đầu thế kỷ XX” lật đổ Nga hoàng diễn ra khắp nơi.
khai thác giúp học sinh thấy được:
phương tiện canh tác lạc hậu ở Nga
lúc bấy giờ, phần lớn lao động ngoài
đồng đều là phụ nữ, đàn ông phải ra
trận. Tiếp tục cho học sinh quan sát
bức tranh “Những người lính Nga
ngoài mặt trận tháng 1 - 1917”. Cảnh
tượng bãi xác binh lính Nga, chứng tỏ
ngoài mặt trận quân đội Nga đã thua
trận. Thiệt hại tính đến 1917 có tới
1,5 triệu người chết và 4 triệu người
bị thương. Điều đó khiến nhân dân
Nga càng căm ghét chế độ Nga Hoàng
- Tình trạng lạc hậu, suy sụp về kinh
tế và chính sách bảo thủ, phản động
của Nga hoàng đã đè nặng lên các
tầng lớp nhân dân Nga: công nhân,
nông dân và hàng trăm dân tộc khác
trong đế quốc Nga. Khiến cho cuộc
sống của họ vô cùng cực khổ.
Giáo viên có thể minh họa thêm
bằng bức ảnh nơi ở của nông dân
Nga năm 1917. Năm 1917 nông dân
Nga vẫn sống trong những túp lều
lụp xụp, xiêu vẹo như nơi ở của 2. Từ cách mạng tháng 2 đến cách mạng
những người nông nô thời trung đại. tháng Mười
Chứng tỏ sự lạc hậu trong nông
* Cách mạng dân chủ tư sản tháng 2 nghiệp và đời sống cực khổ của 1917:
người nông dân. Trong khi đó Nga
hoàng lại dốc hết sức người, sức của
vào chiến tranh đế quốc. mâu thuẫn
giữa nông dân Nga với Nga hoàng
ngày càng gay gắt, bùng nổ thành các
- 23 - 2 - 1917 cách mạng bùng nổ bằng
cuộc đấu tranh.
cuộc biểu tình của 9 vạn nữ công nhân Pê-tơ* Hoạt động 2: Cả lớp
rô-gơ-rát.
Giáo viên tiểu kết: Như vậy 1917
- Phong trào nhanh chóng chuyển từ
nước Nga đã tiến sát tới một cuộc tổng bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ
cách mạng nhằm lật đổ chế độ Nga trang.
hoàng. Cách mạng diễn ra như thế
- Lãnh đạo là Đảng Bôn Sê Vích.
nào, kết quả ra sao, chúng ta cùng tìm
- Lực lượng tham gia là công nhân, binh
hiểu phần 2.
lính, nông dân.
* Hoạt động 1:
- Giáo viên yêu cầu học sinh theo
dõi sách giáo khoa diễn biến cuộc
cách mạng tháng 2 - 1917:
- Học sinh theo dõi sách giáo khoa
theo yêu cầu của giáo viên. Tóm tắt
diễn biến cuộc cách mạng về sự kiện
bùng nổ cách mạng, hình thức cách
mạng, lực lượng tham gia, kết quả.
- Giáo viên bổ sung, kết luận.
+ 23 - 2 - 1917 cách mạng bùng nổ
bằng cuộc biểu tình của 9 vạn nữ
công nhân Pê-tơ-rô-gơ-rát (nay là
Xanh-pê-téc-bua) và lan rộng khắp
thành phố đến 27 - 2 - 1917 phong
trào nhanh chóng chuyển từ tổng bãi
công chính trị sang khởi nghĩa vũ
trang. Chiếm các công sở, bắt giam
các tướng tá, Bộ trưởng của Nga
hoàng.
+ Lãnh đạo: Đảng Bôn Sê Vích
- Kết quả:
lãnh đạo công nhân chuyển từ tổng
+ Chế độ quân chủ chuyên chế Nga
bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ
hoàng bị lật đổ.
trang.
+ Xô Viết đại biểu công nhân và binh
Lực lượng tham gia: là công nhân,
lính được thành lập (tháng 3 - 1917 toàn
binh lính, nông dân: (66 nghìn binh
nước Nga có 555 Xô Viết)
lính giác ngộ đứng về phe cách
+ Cùng thời gian giai cấp tư sản cũng
mạng).
thành lập Chính phủ lâm thời.
Kết quả: Nga hoàng Nicôlai II
thoái vị, chế độ quân chủ chuyên chế
sụp đổ. Tin thắng trận ở thủ đô bay
nhanh khắp đất nước. Chỉ trong vòng
8 ngày, trên phạm vi cả nước, quần
chúng nhân dân đã vùng dậy lật đổ
chế độ cũ, bầu ra các Xô Viết đại
biểu công nhân, nông dân và binh lính.
Giai cấp tư sản thành lập Chính phủ
lâm thời. Nước Nga trở thành nước
Cộng hòa.
Giáo viên cung cấp kiến thức giúp
học sinh hiểu về các “Xô Viết”:
Trong quá trình cách mạng tháng 2 - Tính chất : Cách mạng tháng 2 - 1917
1917 chống chế độ Nga hoàng, công ở Nga là cuộc cách mạng dân chủ tư sản
nhân và binh lính đã thành lập các ủy kiểu mới.
ban đại biểu, gọi là các Xô Viết.
Ngày 27 - 2 - 1917 đại biểu các Xô
Viết họp và bầu ra Xô Viết thủ đô
gọi là: “Xô Viết đại biểu công nhân
và binh lính Pêtơrôgrát”.
* Hoạt động 2: Cả lớp/ cá nhân
- Giáo viên đặt câu hỏi: Căn cứ
vào diễn biến, kết quả của cách
mạng tháng 2 - 1917, em hãy cho biết
tính chất của cách mạng.
- Học sinh suy nghĩ, trả lời.
- Giáo viên nhận xét, bổ sung kết
luận: căn cứ vào mục tiêu cách mạng,
lãnh đạo cách mạng, lực lượng tham
gia, kết quả đạt được của cách mạng
ta có thể khẳng định cách mạng tháng
2 - 1917 ở Nga mang tính chất của
cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu
mới. Giáo viên so sánh cách mạng
tháng 2 - 1917 ở Nga với những cuộc
cách mạng tư sản đầu cận đại để
học sinh thấy được điểm mới của
cách mạng tháng 2 - 1917.
* Cách mạng tháng Mười Nga 1917.
Cách mạng tháng Hai đã chuyển
- Sau cách mạng tháng Hai Nga tồn tại
thành cách mạng xã hội chủ nghĩa hai chính quyền song song:
tháng Mười như thế nào? Diễn biến
+ Chính phủ lâm thời (tư sản).
ra sao? Cùng tìm hiểu Cách mạng
tháng Mười.
+ Xô Viết đại biểu (vô sản)
* Hoạt động 1:
Cục diện không thể kéo dài.
- Giáo viên thuyết trình: Sau cách
mạng tháng Hai ở Nga tồn tại cục
diện 2 chính quyền song song tồn tại.
Sau đó giáo viên gọi một học sinh
nhắc lại hai chính quyền được thành
lập sau cách mạng tháng Hai là những
chính quyền nào?
- Trước tình hình đó Lênin và Đảng
Bônsêvích đã xác định đường lối tiếp theo
của cách mạng Nga là chuyển từ cách
mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã
hội chủ nghĩa (lật đổ chính quyền tư sản
lâm thời).
- Trước hết chủ trương đấu tranh hòa
- Học sinh nhắc lại kiến thức bình để tập hợp lực lượng - quần chúng đã
nắm được ở phần trước:
tin theo Lênin và và Đảng Bônsêvích.
+ Chính phủ lâm thời của giai
- Đầu tháng 10 - 1917 không khí cách
cấp tư sản
mạng bao trùm cả nước. Lênin đã về nước
+ Xô Viết đại biểu của công trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang
giành chính quyền.
nhân, binh lính
- Giáo viên nêu câu hỏi: cục diện
chính trị này có thể kéo dài được
không? Tại sao?
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Giáo viên nhận xét, kết luận: - Diễn biến khởi nghĩa
Cục diện chính trị này không thể kéo
dài vì hai chính quyền đại diện cho
hai giai cấp đối lập trong xã hội
không thể cùng song song tồn tại.
Giáo viên có thể mở rộng: Hai
chính quyền song song tồn tại là tình
hình độc đáo của nước Nga sau cách
mạng tháng 2 - 1917, hai chính quyền
này đại diện cho lợi ích của các giai
cấp đối kháng tư sản - công nhân và
các tầng lớp nhân dân lao động. 27 - 2
- 1917 đại biểu các Xô Viết đã họp và
thành lập Xô Viết Pêtơrôgrát, đảm
nhận chức năng một chính quyền.
Tuy nhiên, lúc này chiếm đa số trong
Xô Viết là những người Mensêvích
và xã hội cách mạng. Những người
này đã ủng hộ giai cấp tư sản thành
lập Chính phủ lâm thời do Huân tước
+ Đêm 24 - 10 - 1917 bắt đầu khởi nghĩa.
+ Đêm 25 - 10 tấn công cung điện Mùa
Đông, bắt giữ các bộ trưởng của Chính
phủ tư sản.
Lơvốp làm Thủ tướng. Trước tình
Khởi nghĩa Pêtơrôgrát giành thắng
hình đó Lênin đã thông qua đảng lợi.
Bônsêvích bản Luận cương tháng 4
chỉ ra mục tiêu đường lối tiếp theo
của cách mạng Nga là chuyển từ cách
mạng dân chủ tư sản sang cách mạng
xã hội chủ nghĩa.
Trước hết Đảng Bônsêvích chủ
trương đấu tranh hòa bình để tập hợp
lực lượng. 7 - 1917 cuộc biểu tình
hòa bình của công nhân, binh lính,
thủy thủ Pêtơrôgrát bị đàn áp đẫm
máu (400 người bị chết và bị
thương). Phong trào cách mạng bị
khủng bố mạnh mẽ - khả năng đấu
tranh hòa bình không còn nữa, vì vậy
Đại hội lần thứ VI của Đảng
Bônsêvích Nga từ 26 - 7 3 - 8 đã
xác định khẩu hiệu chính trị mới là:
“Lật đổ nền chuyên chính của giai
cấp tư sản bằng con đường khởi
nghĩa vũ trang”. Đến đầu tháng 10 1917, không khí cách mạng đã bao
trùm hết nước Nga. Trước tình hình
đó, Lênin bí mật từ Phần Lan trở về
nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ
trang giành chính quyền.
+ Ngày 3 - 1918 chính quyền Xô Viết giành
thắng lợi trên khắp nước Nga rộng lớn.
- Tính chất: Cách mạng tháng Mười mang
tính chất của cuộc cách mạng xã hội chủ
nghĩa.
* Hoạt động 2:
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc
sách giáo khoa tóm tắt diễn biến kết
quả của khởi nghĩa.
- Học sinh theo dõi sách giáo khoa
tự tóm tắt diễn biến khởi nghĩa vào
vở ghi.
- Giáo viên bổ sung hoàn thiện:
đêm 24 - 10 - 1917 khởi nghĩa bắt
đầu, các đơn vị cận vệ đỏ đã chiếm
II. Các cuộc đấu tranh xây dựng và bảo
được những vị trí then chốt của thủ
đô và bao vây cung điện Mùa Đông, vệ chính quyền Xô Viết
nơi ẩn náu cuối cùng của Chính phủ
1. Xây dựng chính quyền Xô Viết
tư sản.
- Đêm 25 - 10 - 1917 chính quyền Xô
Đêm 25 - 10 (7 - 11) quân khởi Viết được thuận lợi do Lênin đứng đầu.
nghĩa đã tấn công cung điện Mùa
Đông. Giáo viên tường thuật sự kiện
quân khởi nghĩa tấn công cung điện
Mùa Đông. Vào lúc 00h40’ đêm 25 10 đại bác của các đơn vị cận vệ đã
bắt đầu nả đạn vào cung điện Mùa
Đông. Các chiến sĩ cận vệ đỏ từ bốn
phía trực tiếp tấn công, nhanh chóng
chọc thủng phòng tuyến bên ngoài,
xông vào cổng chính của cung điện,
toàn bộ 1050 gian phòng lớn nhỏ đều
bị lục soát. Đến 1h50’ sáng 26 - 10,
cánh cửa gian phòng, nơi các Bộ
trưởng An-tô-nốp ốp-sen-kô dõng dạc
tuyên bố “Nhân danh ủy ban quân sự
cách mạng Xô Viết Pêtơrôgrát, tôi
tuyên bố Chính phủ tư sản lâm thời đã
bị lật đổ”.
Sau Pêtơrôgrát là thắng lợi ở
Mátxcơva, đầu 1918 cách mạng giành
được thắng lợi hoàn toàn trên đất
nước Nga rộng lớn. Cách mạng tháng
Mười giành thắng lợi, chính quyền đã
thuộc về tay nhân dân.
* Hoạt động 3: Cá nhân
- Chính sách của chính quyền:
+ Thông qua sắc lệnh hòa bình và sắc
- Giáo viên nêu câu hỏi: Căn cứ lệnh ruộng đất.
vào diễn biến cách mạng tháng
Mười, em hãy cho biết tính chất của
cách mạng?
+ Đập tan bộ máy Nhà nước cũ, xây
- Học sinh căn cứ vào mục tiêu dựng bộ máy Nhà nước mới.
cách mạng, lãnh đạo cách mạng, lực
lượng tham gia, kết quả, hướng phát
+ Thủ tiêu những tàn tích của chế độ
triển của cách mạng để trả lời.
phong kiến đem lại các quyền tự do, dân
- Giáo viên kết luận: Cách mạng
tháng Mười Nga, có mục đích khác
hẳn các cuộc cách mạng tư sản đầu
cận đại, nó nhằm lật đổi Chính phủ
tư sản, giành chính quyền về tay nhân
dân. vì vậy nó mang tính chất cuộc
cách mạng xã hội chủ nghĩa (cách
mạng vô sản).
chủ cho nhân dân.
+ Thành lập hồng quân để bảo vệ
chính quyền cách mạng.
+ Quốc hữu hóa các nhà máy xí nghiệp
của giai cấp tư sản, xây dựng nền kinh tế
xã hội chủ nghĩa.
- Giáo viên dẫn dắt: lịch sử đã cho
thấy việc giành chính quyền đã khó,
song việc giữ chính quyền còn khó
hơn. Ví dụ: Trường hợp Công xã Pari
1871.
Nước Nga đã xây dựng bảo vệ
chính quyền Xô Viết như thế nào? Đó
là nội dung mục II
* Hoạt động 1: Cá nhân
- Giáo viên yêu cầu học sinh theo
dõi sách giáo khoa để thấy sự thành
lập chính quyền Xô Viết.
- Học sinh theo dõi sách giáo khoa:
Sự thành lập chính quyền Xô Viết:
Ngay trong đêm 25 - 10 (7 - 11 1917 lịch Nga cũ) Đại hội Xô Viết
toàn Nga lần thứ hai khai mạc ở Điện
Xmô-nưi đã thành lập chính quyền
2. Bảo vệ chính quyền Xô Viết
Xô Viết do Lênin đứng đầu.
- Cuối 1918 quân đội 14 nước đế quốc
Giáo viên có thể mở rộng: Viện
cấu kết với bọn phản trong nước tấn tiêu
Xmônưi là một Tu viện, một trường
diệt nước Nga.
đông nổi tiếng cho các nữ quý tộc
- Đầu 1919 chính quyền Xô Viết đã
được Chính phủ Nga hoàng bảo trợ,
trong cách mạng Xmônưi là đại bản thực hiện chính sách cộng sản thời chiến.
doanh của Uỷ ban thuộc địa Xô Viết
toàn Nga và của Xô Viết Pêtơrôgrát.
Lênin đã trực tiếp chỉ đạo cách mạng
tại đây.
* Hoạt động 2: Cả lớp/cá nhân