Đề thi HSG Địa 9 tỉnh Hà Nam năm 2020-2021

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NAM KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THCS NĂM HỌC 2020 - 2021 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: Địa lí Thời gian làm bài: 150 phút Câu 1 (4,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, hãy: 1. Trình bày đặc điểm chung của địa hình nước ta. 2. Nêu những thuận lợi của vùng đồi núi nước ta đối với sự phát triển kinh tế. Câu 2 (3,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, hãy: 1. Chứng minh rằng cơ cấu dân số nước ta đang có sự chuyển dịch từ cơ cấu dân số trẻ sang cơ cấu dân số già. 2. Phân tích ảnh hưởng của chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và theo lãnh thổ đến vấn đề việc làm ở nước ta. Câu 3 (4,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, hãy: 1. Trình bày đặc điểm cơ cấu công nghiệp theo ngành của nước ta. Tại sao nước ta có cơ cấu ngành công nghiệp đa dạng? 2. Giải thích tại sao giao thông vận tải của nước ta phát triển mạnh trong những năm gần đây? Câu 4 (5,0 điểm) Cho bảng số liệu: TÌNH HÌNH SẢN XUẤT NGÀNH THỦY SẢN NƯỚC TA GIAI ĐOẠN 2000 - 2017 Năm 2000 Sản lượng thủy sản khai thác (nghìn tấn) 1660,9 2074,5 2803,8 3236,4 Sản lượng thủy sản nuôi trồng (nghìn tấn) 589,6 2123,3 3215,9 4013,3 Tỉ trọng giá trị sản xuất của thủy sản nuôi trồng trong tổng giá trị ngành thủy sản (%) 2007 26,2 53,6 2013 57,4 2017 61,2 1. Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện sản lượng thủy sản nuôi trồng và tỉ trọng giá trị sản xuất của thủy sản nuôi trồng trong tổng giá trị ngành thủy sản nước ta giai đoạn 2000 – 2017. 2. Nhận xét và giải thích tình hình sản xuất ngành thủy sản nước ta giai đoạn trên. Câu 5 (4,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, hãy: 1. Cho biết sự giống và khác nhau về quy mô, cơ cấu ngành của trung tâm công nghiệp Hà Nội với trung tâm công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh. 2. Trình bày những điều kiện thuận lợi và khó khăn để sản xuất lương thực ở đồng bằng sông Hồng. -----------------Hết-----------------Thí sinh được sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam (Nhà xuất bản Giáo dục) Họ và tên thí sinh: ......................................................... Số báo danh: ................................... Cán bộ coi thi số 1: ............................................ Cán bộ coi thi số 2:..................................... SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THCS HÀ NAM NĂM HỌC 2020 - 2021 Môn: Địa lí HƯỚNG DẪN CHẤM CHÍNH THỨC (Hướng dẫn chấm gồm 03 trang) Lưu ý: - Thí sinh có thể làm bài theo hướng khác, cách tiếp cận khác nhưng đảm bảo các nội dung như trên thì vẫn cho điểm theo hướng dẫn chấm - Nếu thí sinh chỉ nêu ra nội dung chính mà không có dẫn chứng phân tích thì cho nửa tổng số điểm của nội dung đó. Câu Ý Nội dung Điểm 1 Trình bày đặc điểm chung của địa hình nước ta. 2,0 - Đồi núi là bộ phận quan trọng nhất trong cấu trúc địa hình nước ta (dẫn 0,5 chứng) 0,5 - Địa hình nước ta được Tân kiến tạo nâng lên và phân thành nhiều bậc kế tiếp (dẫn chứng) 0,5 - Địa hình nước ta rất đa dạng, nhiều dạng địa hình. (dẫn chứng) 0,5 - Địa hình mang tính chất nhiệt đới gió mùa và chịu tác động mạnh mẽ của con người. (dẫn chứng) 1 2 Nêu những thuận lợi của vùng đồi núi đối với sự phát triển kinh tế. 2,0 (4,0đ) - Thuận lợi cho phát triển công nghiệp: Tài nguyên khoáng sản phong phú 0,5 (dẫn chứng), nguồn thủy năng dồi dào - Thuận lợi cho phát triển nông nghiệp: Địa hình, đất đai, đồng cỏ…(diễn 0,5 giải) 0,5 - Thuận lợi cho phát triển lâm nghiệp: Diện tích rừng lớn, rừng giàu có về thành phần loài động, thực vật, có nhiều loài quý hiếm, các đặc sản của rừng. 0,5 - Thuận lợi cho phát triển du lịch: Có nhiều điều kiện để phát triển các loại hình du lịch tham quan, nghỉ dưỡng... nhất là du lịch sinh thái (dẫn chứng) Chứng minh rằng cơ cấu dân số nước ta đang có sự chuyển dịch từ cơ 1,0 1 cấu dân số trẻ sang cơ cấu dân số già. - Giảm tỉ lệ người dưới 15 tuổi (dẫn chứng) 0,5 - Tăng tỉ lệ người trên 60 tuổi (dẫn chứng) 0,5 Phân tích ảnh hưởng của chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và theo 2,0 2 lãnh thổ đến vấn đề việc làm ở nước ta. * Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và theo lãnh thổ ở nước ta: - Theo ngành: Giảm tỉ trọng khu vực I, tăng tỉ trọng khu vực II và III (dẫn 0,5 2 chứng). Tuy nhiên tốc độ chuyển dịch còn chậm. (3,0đ) - Theo lãnh thổ: Trong cả nước hình thành nên các vùng chuyên canh, khu 0,5 công nghiệp, khu chế xuất, hình thành các vùng kinh tế trọng điểm, vùng kinh tế phát triển năng động… * Ảnh hưởng - Tạo ra nhiều việc làm mới cho người lao động (diễn giải) 0,5 - Chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ song song với phân bố lại dân cư và nguồn lao 0,5 động giữa các vùng, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao năng suất lao động xã hội. 3 Trình bày đặc điểm cơ cấu công nghiệp theo ngành của nước ta. Tại sao 3,0 1 (4,0đ) nước ta có cơ cấu ngành công nghiệp đa dạng? * Đặc điểm cơ cấu công nghiệp theo ngành - Nước ta có đầy đủ các ngành công nghiệp thuộc các lĩnh vực, gồm 29 ngành 0,5 2 1 2 4 (5,0đ) 5 1 (4,0đ) công nghiệp chia thành 3 nhóm ngành (kể tên) - Hình thành một số ngành công nghiệp trọng điểm: + Ngành công nghiệp trọng điểm là những ngành có thế mạnh lâu dài, mang lại hiệu quả kinh tế cao và tác động mạnh mẽ đến các ngành kinh tế khác. + Một số ngành công nghiệp trọng điểm: chế biến LTTP, sản xuất hàng tiêu dùng, công nghiệp năng lượng… - Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp phân theo nhóm ngành đang có sự chuyển dịch theo hướng tích cực (dẫn chứng) * Nguyên nhân nước ta có cơ cấu ngành công nghiệp đa dạng - Do đường lối đổi mới, công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. - Để hội nhập phù hợp với xu hướng của thế giới. - Do việc đẩy mạnh việc thu hút đầu tư nước ngoài, vốn, công nghệ, kĩ thuật, thị trường… - Nước ta có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển công nghiệp, nguồn tài nguyên phong phú, nguồn nguyên liệu, thị trường, lao động… Tại sao giao thông vận tải phát triển mạnh trong những năm gần đây? - Các ngành kinh tế là khách hàng của GTVT. Trong những năm gần đây, kinh tế của nước ta có sự phát triển khá nhanh nên nhu cầu vận chuyển hàng hóa tăng. - Sự phát triển của công nghiệp đã trang bị các phương tiện vận tải và làm hiện đại hóa cơ sở hạ tầng của giao thông vận tải. - Quy mô dân số lớn và ngày càng tăng, mức sống của người dân được nâng nên nhu cầu đi lại lớn, thúc đẩy GTVT phát triển về mọi mặt. - Nguyên nhân khác: Chính sách phát triển, đầu tư của nhà nước; xu hướng hội nhập… Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện sản lượng thủy sản khai thác…. - Biểu đồ kết hợp: cột và đường - Yêu cầu: + Các dạng khác không cho điểm. + Vẽ chính xác theo số liệu đã cho. + Đúng khoảng cách; có chú giải và tên biểu đồ. (thiếu mỗi yếu tố trên biểu đồ trừ 0,25đ) Nhận xét và giải thích * Nhận xét - Sản lượng thủy tăng (dẫn chứng) - Thủy sản nuôi trồng phát triển hơn thủy sản khai thác: + Sản lượng thủy thủy nuôi trồng tăng nhanh hơn sản lượng thủy sản khai thác (dẫn chứng) + Tỉ trọng sản lượng thủy sản nuôi trồng tăng, vượt qua tỉ trọng sản lượng thủy sản khai thác (dẫn chứng) + Ngành thủy sản nuôi trồng chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong cơ cấu giá trị sản xuất của toàn ngành thủy sản (dẫn chứng) * Giải thích - Sản lượng thủy sản tăng do nhu cầu của thị trường, chính sách phát triển, nước ta có nhiều điều kiện phát triển (diễn giải) - Thủy sản nuôi trồng phát triển hơn thủy sản khai thác do thủy sản nuôi trồng đem hiệu quả kinh tế cao (tính chủ động trong sản xuất, tính chọn lọc…), góp phần bảo vệ tài nguyên biển… Cho biết sự giống và khác nhau về quy mô, cơ cấu ngành của trung tâm công nghiệp Hà Nội với trung tâm công nghiệp TP. Hồ Chí Minh. * Giống nhau: - Quy mô: là 2 trung tâm công nghiệp có quy mô lớn nhất cả nước. 0,5 0,5 0,5 0,25 0,25 0,25 0,25 1,0 0,25 0,25 0,25 0,25 2,0 3,0 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 1,5 0,25 - Cơ cấu ngành đa dạng, có nhiều ngành công nghiệp trọng điểm phát triển (dẫn chứng) * Khác nhau: - Quy mô: TP. Hồ Chí Minh có quy mô lớn hơn Hà Nội. - Cơ cấu ngành: TP. Hồ CHí Minh có cơ cấu ngành đa dạng hơn Hà Nội (dẫn chứng) Trình bày những điều kiện thuận lợi và khó khăn để sản xuất lương thực 2 ở đồng bằng sông Hồng * Thuận lợi - Điều kiện tự nhiên: + Địa hình: thấp, bằng phẳng thuận lợi cho xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng – kĩ thuật, định cư và phát triển kinh tế. + Đất: đất phù sa sông Hồng với khoảng 70% diện tích đất nông nghiệp có độ phì cao thích hợp trồng cây lương thực. + Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, có mùa đông lạnh tạo điều kiện thâm canh tăng vụ, đa dạng hoá cơ cấu cây trồng. + Nguồn nước của hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình khá phong phú, nguồn nước ngầm khá dồi dào và có chất lượng tốt. - Điều kiện kinh tế - xã hội: + Dân cư và nguồn lao động: Đông, lao động dồi dào, có kinh nghiệm trồng và sản xuất lương thực. + Cơ sở vật chất hạ tầng, vật chất kĩ thuật hoàn thiện: đê điều, thủy lợi, cơ sở chế biến, giống…. + Điều kiện khác: Chính sách đầu tư phát triển của Nhà nước, thị trường… *Khó khăn - Thời tiết thường biến động, thường xảy ra bão, lũ, hạn hán. - Bình quân đất canh tác trên đầu người thấp, đất bị suy thoái, khả năng mở rộng thấp. - Khó khăn khác: Sức ép của dân số đông, nhu cầu phát triển các ngành kinh tế khác, tác động của đô thị hóa… ................HẾT................. 0,50 0,25 0,50 2,5 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25