Bài viết số 3 lớp 11 đề 4: Những cảm nhận sâu sắc của anh (chị) qua tìm hiểu cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu.

Bài văn 11 4ẫ ềNguy Đình Chi là nhà th yêu c, nhà văn hóa đi aễ ướ ủVi Nam sinh ngày tháng năm 1822 làng Tân Khánh, ph Tânệ ủBình, nh Gia Đnh (thu Thành ph Chí Minh ngày nay) và tỉ ấngày tháng năm 1888 Ba Tri, Tre.Nguy Đình Chi làạ ểnhà th yêu c, nhà văn hóa đi Vi Nam sinh ngày 1ơ ướ ệtháng năm 1822 làng Tân Khánh, ph Tân Bình, nh Gia Đnhạ ị(thu Thành ph Chí Minh ngày nay) và ngày tháng nămộ ấ1888 Ba Tri, Tre.ạ ếTi sể ửCu đi Nguy Đình Chi tr qua nh ng chu ngày gia bi nộ ếvà qu bi nghiêm tr ng đã tác đng đn nh th ông. Ngayố ủt nh Nguy Đình Chi đã theo cha ch gi c.ừ ặNăm 1833, Nguy Đình Huy (c thân sinh Nguy Đình Chi u)ễ ểg Nguy Đình Chi cho ng Hu ăn c.ử ườ ọNăm 1843 ông Tú tài tr ng thi Gia Đnh, năm 1847 ông ra Huỗ ườ ếh ch thi khoa 1849. Nh ng sau đó, ông t, ôngọ ấtr ch tang đng th ng khóc nhi nênở ườ ươ ềông nh mù đôi t. quê, ch tang xong, ông bị ịm gia đình giàu có c. ông làm thộ ướ ơs ng gi tình th ng ng i. sau có ng trò mố ươ ườ ườ ảnghĩa th đã em gái. Nhân dân th ng ông là Chi hayầ ườ ểTú Chi u.ểKhi Pháp xâm chi Gia Đnh, ông Ba Tri, nh Tre, ti cế ụd và làm thu c. nhi tình yêu c, ông liên thi tạ ướ ếv các nhóm nghĩa binh Đc binh Nguy Văn Là, lãnh binhớ ễTr ng Đnh. Ông tích dùng văn ch ng kích đng lòng yêu cươ ươ ước sĩ phu và nhân dân. Bi ông là ng có uy tín n, Pháp nhi uủ ườ ềl mua chu nh ng ông nêu cao khí ti t, không ch khu tầ ấph c.ụNg Vi Nam đánh giá ông không nh ng là nhà th mà cònườ ớlà nhà yêu c, nhà văn hóa Vi Nam th 19.ộ ướ ỉQuan đi văn ch ngể ươNguy Đình Chi tuy không ngh lu văn ch ng nh ng ông cóễ ươ ưquan đi văn ch ng riêng. Quan đi “văn dĩ đo” ôngể ươ ủkhác quan ni nhà Nho, càng khác quan ni chínhớ ệth ng lúc gi Nhà Nho quan ni Đo là đo tr i, còn Đố ồChi trên nguyên đo tr đc cao nh ng trong th đoể ượ ạlàm ng đáng quý nhi u. Đó là quan ni bao trùm văn ch ngườ ươĐ Chi u.ồ ểQuan đi văn ch ng Chi tuy không đc tuyên ngôn nh ngể ươ ượ ưđây là quan đi ti và gũi văn ch ng dân c: Vănể ươ ộch ng chi đu, nhân sinh, đy tinh th ti công và tinh th nươ ầnhân ái.Tác ph chínhẩL Vân Tiên sáng tác tr khi Pháp xâm Nam có tính ch tụ ướ ượ ất truy n.ự ệD ng Hà (ch xác đnh th đi sáng tác)ươ ểNg Ti thu đáp (ch xác đnh th đi sáng tác)ư ểVăn nghĩa sĩ Giu (1861)ế ộM hai bài th và bài văn Tr ng Đnh (1864)ườ ươ ịM bài th đi Phan Tòng (1868)ườ ếVăn nghĩa sĩ tr vong nh (1874)ế ỉH ch kêu nghĩa binh đánh Tây (ch xác đnh th đi sáng tác)ị ểH ch đánh chu (ch xác đnh th đi sáng tác).ị ểVà thêm cái này aữNhân cách Nguy Đình Chi là minh ch ng ng đng vủ ềtính năng đng con ng i. Cu đi dù nghi ngã, nh ng sộ ườ ựnghi con ng không vì th mà buông xuôi theo ph n.ệ ườ ậV qua ph đng ng tr sóng gió cu đi, chínhượ ướ ờlà thái ng có văn hóa, là nhân cách cao đp Nguy Đìnhộ ễChi u. Trên ng nhà th cái sâu c, thâm thúy trongể ươ ắth văn Nguy Đình Chi chính là ch chê khen, bi ng vàơ ươphê phán, th ng ghét rõ ràng, chánh tà minh ch, đo lý, thu nươ ậtình ng i, theo đúng chu văn hóa Vi Nam.ườ ệNguy Đình Chi u, con ng tiêu bi cho nhân cách Vi Namễ ườ ệtrong th đt đy bi đau th ng, nh ng vô cùng vĩờ ướ ươ ưđi. Đt ngo xâm, nhà tai bi n, mình bi th ng, baoạ ướ ươnhiêu nghi ngã cu đi trút lên vai ng mù lòa, sệ ườ ựnghi công danh đng dang .S thách th nghi ngã đtệ ườ ặra cho Nguy Đình Chi thái ph ch ng và cáchễ ốs ng nh th nào cho thích vai trò ng trí th tr th iố ườ ướ ờcu “qu gia lâm nguy that phu trách”, và ông đã ch conộ ọđng ng, chi đu, ng ngòi bút “chí công” cái tâm “đã vìườ ớn ph đng phía”.ướ ộNhìn góc văn hóa, Nguy Đình Chi là con ng Vi từ ườ ệNam tr ng đo lý, ng tình ng i, đm đà dân c, yêu ghétọ ườ ộrõ ràng, khen chê khoát. Vì ng i, sàng hy sinh thânứ ườ ảkhông màng danh i. Vì đi,c ch nh th thách tr khóợ ướnghèo, kh c, không hám i, không uy vũ, không khu ph cổ ục ng quy n.V vai trò xã và ng con ng màườ ườNguy Đình Chi ph gánh vác: Nhà th nhà giáo, th thu c,ễ ống công dân, chi sĩ yêu c… cho đn cu đi kiênườ ướ ẫc ng qua ph n, hoàn thành xu thiên ch mình, đườ ượ ểl cho đi sau ng cách ng trong sáng đn tuy i:ạ ươ ờ“S đi thà khu đôi tròng th tự ịLòng đo xin tròn ng”ạ ươCon ng là ph hoàn nh, nh ng nhân cách conườ ủng không ch là ph th đng hoàn nh.Ngày cườ ụNguy Du ng cho ng: “X nay nhân đnh th ng thiên cũngễ ắnhi u”.ềNhân cách Nguy Đình Chi là minh ch ng ng đng vủ ềtính năng đng con ng i. Cu đi dù nghi ngã, nh ng sộ ườ ựnghi con ng không vì th mà buông xuôi theo sệ ườ ốph n.V qua ph đng ng tr sóng gió cu đi,ậ ượ ướ ờchính là thái ng có văn hóa, là nhân cách cao đp Nguy nộ ễĐình Chi u.ểTrên ng nhà th cái sâu c, thâm thúy trong th vănươ ơc Nguy Đình Chi chính là ch chê khen,bi ng và phêủ ươphán, th ng ghét rõ ràng, chánh tà minh ch, đo lý, thu tìnhươ ậng i, theo đúng chu văn hóa Vi Nam, Nhà th mù lòa làườ ấm trong nh ng ng đu tiên đa ra thông đi cáo hành đngộ ườ ộph văn hóa, tính ng th dân xâm c. ácả ườ ượ ộh di cu ng yên lành nhân dân, ông vi t:ủ ế“B nhà lũ tr ch yỏ ạM chim nháo nhác bay”.ấ ầV ác xâm ph văn hóa ngang nhiên đo tài và yớ ượ ủho cách dã man nh ng di văn hóa nhân dân ta:ạ ủ“B Nghé ti tan cế ướĐng Nai tranh ngói nhu màu mây”.ồ ốC ti là tích góp đi ng lao đng sáng vô cùngủ ườ ạv .ấ ảTranh ngói là dinh nghi p, nhà a, đn, mi u, đình,ả ếchùa ph trăm năm bàn tay và kh óc nhi ng iả ườ ớd ng nên nghi lao y.ự ấTrong hoàn nh đt lâm nguy, ng mang danh sĩả ướ ườ ẻđã hèn nhát đu hàng thù, ph đt c. Nguy Đình Chi uầ ướ ểlà ng bi thái khinh mi đê hèn và ph văn hóaườ ảy:ấ“Dù đui mà gi đo nhàữ ạCòn có ông cha không th .ơ ờDù đui mà kh danh nhỏ ơCòn có ăn tanh rình”.ơ ơV quan đi xem ngòi bút là vũ khí chi đu “Đâm th ngớ ằgian bút ch ng tà”,Nguy Đình Chi đã tr ti kích Vi tẳ ệgian khoác áo văn ch ng nh lo Tôn Th ng th ng nươ ườ ườ ượmàu ch nghĩa làm đo tr ng đen. vi t:ữ ế“Thây nay cũng nhóm văn ch ngươVóc dê da khôn ng th ”.ọ ườ ưCác tác ph văn Nguy Đình Chi có ng ngẩ ữtrong tình nhân dân. Lý ng th trong các nhân anhả ưở ậhùng đã nêu ng có văn hóa và khí phách anh hùng đcậ ặtr ng Vi Nam. Đó là ng tr ng đo lý và công ng xãư ằh i, tr ng con ng và căm ghét áp công. Cái “hào khí Đngộ ườ ồNai” đc th hi qua hành đng các nhân trong truy nấ ượ ệth Vân Tiên, trong các nghĩa sĩ Giu và nghĩa sĩ nhơ ỉth Nam kháng Pháp đn nay còn đc ti và phát huyờ ượ ốtrong đi ng văn hóa nhân dân ta mi Nam. Trong th iờ ờgian khá dài đu th XX đn nay, truy th Vân Tiên đã làừ ụn dung di ng dân gian các lo hình nh nói th hò, vè, caộ ướ ơra trong sinh ho văn hóa qu chúng và chính tài Vân Tiênộ ụ– Ki Nguy Nga th hi trên sân kh ca ch ng khiề ươb môn ra đi trên ch tr ng Nam nay tàiộ ườ ền đã và đang đc ng lên thành nh ch hi đi, ng thànhầ ượ ựphim truy v.v… th qua, hi th nhà văn nào mà tácệ ấph có tính ph sâu ng và có ng lâu trong đi ngẩ ốvăn hóa nhân dân nh y.ủ ậTrên lĩnh giáo c, là nhà giáo, tr đi th Chi chămự ểlo môn sinh, truy th cho th ng lai nh ng đi tạ ươ ốlõi văn hóa Vi Nam đo lý truy th ng dân và nhânủ ộcách sĩ. Hào khí Đng Nai, nét đp văn hóa conủ ủng Nam đc nuôi ng và phát huy chính là nh nghi pườ ượ ưỡ ệgiáo bi bao th ng th đy tâm huy mà đcụ ườ ượtruy th đn ngày nay, trong đó nhà th nhà giáo Nguy Đìnhề ễChi là trong nh ng ng có công n. Chúng ta đu bi tể ườ ếNguy Đình Chi là trò đi th hai nhà giáo Võ Tr ngễ ườTo Gia Đnh, ông th ti ng ph ng pháp giáo triả ươ ụngôn, ng khí, nghĩa, nhà trí th ti ng đtưỡ ấĐng Nai Gia Đnh, không màng danh i, su đi chăm lo đào oồ ạth moan sinh có chí, có tài, bi “th ngay làm nghĩa ”.ế ảVõ Tr ng To là th Nghè Chiêu.ườ ủNghè Chiêu là th Nguy Đình Chi u.ầ ểT lò đào Hòa ng Võ Tr ng To mà th các nhà vănừ ườ ệth tr đó và cùng th Nguy Đình Chi dù đnơ ướ ướ ếth nào cũng tràn đy “h chính khí”. sĩ Gia Đnh chính là nế ảph phong cách rèn luy ông th gi i, gi đn cẩ ứd nên nh ng ng trò ti ng mình.ạ ườ ơTh Chi trò theo phong cách y.ầ ấNhi th môn sinh Chi ti thu giáo th yề ầnuôi ng chí, rèn luy tinh th sàng tr thành “trang pưỡ ẹlo n” mà sinh th Chi ng mong c. Nhiêu Đu,ạ ướ ẩNhiêu ng Cày cu th XIX đn các trí th Nho Lêươ ọVăn Đu, Tr Văn An, Hu nh Kh Ba Tri đu th kẩ ỷXX đu là nh ng th môn sinh đy nhi huy mang đm nề ấgiáo th giáo Nguy Đình Chi u.ụ ểNhân cách nhà giáo Nguy Đình Chi có nh ng điủ ưở ốv vùng đt Tre và xa a. Đt anh hùng ng sinh raớ ảnhi nhân anh hùng trong nghi ch ng gi c. Ngàyề ướnay nói đt Tre là quê ng Chi chính là nói đnấ ươ ếtruy th ng văn hóa Vi Nam mà Nguy Đình Chi là conề ộng tiêu bi và là ng có công và truy cho các thườ ườ ếh sau nh ng gì đp nh truy th ng văn hóa y.ệ ấNguy Đình Chi còn là th thu gi i, ng thôngễ ươhi sâu lý ph ng Đông và lý Vi Nam thu và yể ươ ậđc mà đc chính là đo ng ng trong nghĩa uứ ườ ứdân c. Tác ph cu đi Nguy Đình Chi làứ ướ ểquy “Ng Ti thu đáp”, quy sách đo làmể ạng và đo làm th thu ng i. Yêu và yêu th ng conườ ườ ướ ương chính là ng ch tác ph m:ườ ưở ẩ“ ng qu th khen ph iư ảGiúp ng dân ta tr tr i”ố ờGiáo Lê Trí Vi vi trong quy “Ng ti thu nư ấđáp” xu năm 1982: “Y thu là tinh ngh thu trongầ ốh ng trăm sách th Yêu có chi sâuằ ươ ướ ềcá nhân đi ng và chi sâu ch dân ng ngànộ ườ ấnăm. Nh ng hai đu đúc thành thang thu sinh, tư ộđo lý ng, con đng phù cho nh ng con ng yêu cạ ườ ườ ướbình th ng trong tình hình quê ng vào tay gi c: gi ng khíườ ươ ữti không ph quân thù, làm công vi có nghĩa aế ừgiúp dân, giúp c…”.ừ ướĐi ng Nguy Đình Chi u, đo là nhân đo, mà chố ươ ủnghĩa nhân đo là ch nghĩa nhân đo nhân dân gũi iạ ớch nghĩa nhân đo ng n:ủ ả“Th ng đau gi ng mình đauấ ườ ốPh ng nào đng, mau mau tr lành.ươ ịĐa ăn mày cũng tr sanhứ ờB nh còn đng thu dành cho không”ị .C đc khi Chi t, nhi nh nhân đc cả ượ ục kh nh ng nghèo đn xin tang nh con cháu trong nhà.ứ ưK Nhân hình ng lý ng trong tác ph “Ng Ti yỳ ượ ưở ềthu đáp” Nguy Đình Chi đã xông đui đôi aậ ủmình cho tròn đo và nhân đo không ph đem ngh ra ph cạ ụv cho thù qu và nhân dân. Nhân cách cao th ng aụ ượ ủNguy Đình Chi còn sâu trong các th ngễ ươy sau y. Ng th thu chân chính trong nhân dân làm nghầ ườ